Адыгэ намыс сочинение

Обновлено: 31.03.2023

Езыгъ. -Дэтхэнэ зылъэпкъми и1эщ зы махуэ хэха и ф1ым щыгуф1ык1ыу,и ехъул1эныгъэхэр и1эту. А махуэм лъэпкъым и нэхъыжьи и нэхъыщ1и гуф1эу щызэхохьэ. Адыгэ лъэпкъми ди1эщ апхуэдэ зы махуэшхуэ. фок1адэм и 20 –р Адыгэм и махуэщ. Адыгэм и махуэр махуэ щыхъунур я нэхъыжьхэр я жьант1эу гуф1эгъуэр я1этмэщ.

Махуэшхуэр фок1адэм и 20-р адыгэм махуэшхуэу ягъэлъэп1эныр щ1ытраухуам щхьэусыгъуэ и1эщ.

-Ди адэжьхэм гъавэр къехьэл1эжын яуха нэужьт тхьэлъэ1ушхуэ ящ1у щыщытар. Илъэсыр къызэрехъул1энур ямыщ1эу джэгу яублэу щытакъым.Хуабэр блэк1ауэ,щ1ы1эр къэмысауэ,гъавэм и ныкъуэр кърахьэл1эжарэ, и ныкъуэр губгъуэ илъу,къызыхахынри я1эу гушхуэныр и чэзууэ къалъытэрти ,я хьэгъуэл1ыгъуэхэри абдежт къыщыдахыр.

Къыщынэмыщ1ауэ ,адыгэхэм я махуэр балигъэхэм я закъуэтэкъым зытещ1ыхьар. Абы 1эмал имы1эу хэтын хуейхэм ящыщщ сабийхэр А псор къалъытэри, гъэмахуэ мазэхэр блэк1ауэ, зызыгъэпсэхуахэри къек1уэл1эжауэ, къаруущ1эрэ мурадыщ1эрэ я1эу сабийри балигъри зэрызэхуэсыжыр къалъытэри фок1адэм и 20-р адыгэм и махуэу ягъэлъэп1эныр къалъытащи, ди нэхъыжьхэм дахуэхъуахъуэрэ ди нэхъыщ1эхэр щапхъэу едгъэлъагъуэу, куэдрэ псэун лъэпкъ тхьэм дищ1.

Махуэф1к1э Тхьэр зыхуэупсэм насыпым и бжэр зэ1уех,1уэхуф1,1уэху щхьэпэ щаублэм пэублэ псалъэр хъуэхъум и жьант1эщи,хъуэхъуф1 зылъысын Тхьэм фищ1!
Уафэр къабзэу,щхъуант1эу
щ1ылъэр псомк1и гуак1уэу
мы дунейм тет макъхэр
ц1ыхухэм я щ1эщыгъуэу
къуалэбзу уэрэдхэр
ди щ1ылъэм итыну
дунеишхуэм и ц1ыхубэм
псалъэмакъыу къа1урык1ым
дыгъэ нур хэлъыну
нэмыплъ ц1ыхубэм зрамыту
гужьгъэжьгъхэр яку дэмылъу
хабзэр я1этрэ лъэпкъым къуэтхэу,
нэмыс ящ1рэ я щ1ыхьыр ину.

дэ абык1э дохъуахъуэ!

Езыгъэк1уэк1ым -Ц1ыху гъэсэныр сыт щыгъуи адыгэхэм 1уэхушхуэу, щ1ыхь зыпылъ 1уэхуу, ялъытэр. Дэ ди къалэнщ лъэпкъым къыхэхъуэ дэтхэнэ сабийми ц1ыху нэс къыхэтщ1ык1ыну. Ц1ыхум гъащ1эм щиубыдыну увып1эр елъытащ абы игъуэта гъэсэныгъэм.

Адыгагъэ, ц1ыхугъэ, адыгэ напэ, ек1у, емык1у жыхуэт1эхэр ф1ыуэ зэхащ1ык1ыу, я щхьэм пщ1э хуащ1ыжыфрэ загъэлъэп1эфу, я адэ-анэм, я лъэпкъым хуагъэфащэ хъунумрэ мыхъунумрэ зэхагъэк1ыфу ди сабийхэр къэгъэтэджыныр адэ-анэхэми, егъэджак1уэхэми – дэтхэнэ балигъми ди къалэн нэхъыщхьэщ.

Адыгэ хабзэм къызэщ1иубыдэ дэтхэнэ зы 1уэхугъуэми езым и лъабжьэ, и къежьап1э и1эжщ. Адыгэ хабзэр къызэрыгуэк1 1уэху ц1ык1укъым.

Хабзэращ ц1ыхум хьэл-щэн дахэ хэзылъхьар ,

Уэ зыращ ц1ыхум лъэпкъ и напэ зыф1ищар.

Хабзэращ лъэпкъым и жьэгупащхьэр зыгъэблар,

Нэхъыжьыф1хэм я 1ущагъ мык1уэщ1ыр зыхъумар.

Хабзэращ дадэр гъуазэ дахэу зрик1уар,

А зыращ щ1алэм дамэ лъэщу къыхихар,

Хабзэращ пщащэр ди утыкум къизышар,

Уэрщ, уэращ лъэпкъым уэрэд гуапэ щ1ыхишар.

Хабзэращ пасэм и фэеплъу къигъэнар

Хабзэращ нобэ нэмыс ди1эр къэзыхьар,

Уэ зыращ, Хабзэ, ди къэк1уэнур зыпытщ1ар,

Уэрщ, уэращ лъэпкъым и нэмысыр зы1этар.

Ижь –ижьыж лъандэрэ ди щ1ып1эм къихьа дэтхэнэ зыри и дахагъым дехьэх,ар япэу щалъагъум пщ1ыхьэп1э дахэм хуэдэу къащохъу ик1и щ1охъуэпс щахьын мыбы гъащ1эр.

Езыгъ.- Ди хабзэм и фащэ нэхъыф1, нэхъапэ дыдэхэм ящыщщ адыгагъэмрэ адыгэ нэмысымрэ 1ыгъыныр, гъэзэщ1эныр.Адыгэр япэк1э к1уэ Нэхъыжь зэи к1элъыджэркъым. Ат1э лъэщ1охьэ, и сэмэгурабгъур зрагъэгъуэт, ф1эхъус ирахри, ит1анэщ щеупщ1ыр.

Нэхъыжь зымыгъэлъап1эр щхьэ лъап1э ихуэкъым,же1эр адыгэм.Мы псалъэжь 1ущым щ1элъыр аращи,нэхъыжьым пщ1э хуэзымыщ1ым адыгэхэм зэи фэ ираплъу щытакъым.

Нэхъыжь блэк1ым ,сыкъоувы1э,

Зэпызупщ1ыркъым и гъуэгу,

Ар блэк1ыхук1э гъуэгу симы1э,

Хабзэм хъурэ удэджэгу.

Дади Нани я т1ысып1э

Жьант1эм сык1уэу сымыт1ыс.

Симыт1ысхьэ я гъуэлъып1э,

Яхузощ1ри пщ1э, нэмыс.

Лъэпкъым щхьэузыхь сыхухъуи!

Ц1ыху узыщ1ыр хабзэращ.

Сощ1э ф1ыуэ ,жьы сыщыхъуи,

Згъуэтыжыныр нобэ сщ1арщ.

Ц1ыхур ц1ыхум зэхищ1ык1ым

Псоми дощ1эр – ар ц1ыхугъэщ,

Адыгагъэр – ар дахагъэщ,

Адыгагъэр – ар къабзагъэщ.

Адыгагъэр – ар пэжыгъэщ,

Адыгагъэр ди адыгэм

Адыгэпсэм ар и фащэщ,

Адыгэбзэм ар и щэнщ.

Нэхъыжьыф1хэу дади, нани ,

Гуащи, щауи, пщащэ ц1ык1уи –

Псори, псори зыгъэдахэр,

Я гуф1эгъуэхэр къэзы1этыр,

Я гугъехьыр зыгъэпсынщ1эр,

Я ц1ыху щ1ык1эу – адыгагъэрщ.

1эдэбагъщ, 1эсагъэщ, л1ыгъэщ.

Адыгагъэр – ар къарущ.

Адыгагъэр – ар ф1эл1ык1щ.

Адыгагъэр адыгэм и фэщ,

Адыгагъэр адыгэм ипкъщ,

Псэри, бзэри адыгагъэщ зейр,

Адыгагъэр адэм и псэщ…

Псэр хэк1ыжмэ ,къэнэжыр сыт.

Адыгэ хабзэр нэмысым, ц1ыхугъэм, л1ыгъэм, пэжыгъэм, ныбжьэгъугъэм , хьэщ1эм пщ1э хуэщ1ыным къыгуэх имы1эу епхащ. Ик1и а лъэп1эныгъэхэр ди лъэпкъым куэд щ1ауэ къыдогъуэгурык1уэ .Ар ди гъащ1эм и набдзэщ, ди гъащ1эм и купщ1эщ.

-Адыгагъэ,адыгэ хабзэ,нэмыс, дэтхэнэми пщ1э хуищ1у щытын хуейщ езым къыдалъхуа бзэм, и анэбзэм.Сыту жып1эмэ,бзэм и псалъэ дэтхэнэми хэпщауэ щытщ гур зыгъэгуф1э,дахагъэ 1уэхугъуэхэр уэзыгъэлэжь, ф1ым укъыхуезыджэ налъэхэр. Бзэм къаруушхуэ и1эщ щ1эблэм и гъэсэныгъэм и лъэныкъуэк1э.

Адыгэ къафэ, адыгэ къафэ

Адыгэм псэ и1эм и1эр уэращ.

Уэ уи макъамэ дуней гъэдахэм

Щ1эдэ1ум и псэм зэуэ зехъуэж.

-Адыгэ хабзэм хохьэ, адыгэ къафэри. Тэмэму, нэмыс пхэлъу утыку уитыныр.

Лъэпкъ къафэхэр мыхьэнэшхуэ зи1э къэхъукъащ1эщ.Адыгэ къафэ!Ар лъыр зыгъэжанщ,ц1ыхур зыгъэдахэщ,хьэл-щэн дахэр , ди лъэпкъым и 1эдэбагъыр,и щэныф1агъыр на1уэ къэзыщ1щ.

Езыгъ. — Ц1ыхур зэрыц1ыхур ищ1эжын щхьэк1э и хабзэм, и напэм, и лъэпкъым егупсысын хуейщ, и адэ-анэр игъэпэжу, абы яхуэфащэу, Нэхъыжьым пщ1э хуащ1у дунейм тетын хуейщ.

— Ди зэ1ущ1эр и к1эм ноблагъэ.Дэтхэнэ зы 1уэхугъуэми лъабжьэ хуэхъуам хъуэхъу хужа1эж. Дэри ди гуапэу, гуми псэми къабгъэдэк1ыу дыхуейщ нобэ кърихьэл1а псоми хъуэхъук1э зыфхуэдгъэзэну.

Презентация к внеурочному занятиюо традициях кабардинского народа.

АДЫГАГЪЭР — НЭМЫСЩ, НЭМЫСЫР — НАСЫПЩ

Мурадхэр: Хэку къызыщалъхуам, къызыхэк1а лъэпкъым къыдек1уэк1 адыгэ хабзэ дахэр куу хъуным елэжьын; я лъэпкъым, я бзэм хуа1э ф1ылъагъуныгъэм зегъэужьын.

Псом япэу фигу къэзгъэк1ыжыну сыхуейщ дызыщыпсэу щ1ып1эм и дахагъым. Апхуэдэ щ1ып1э щыпсэу ц1ыхухэм я хабзэри дахэу щытын хуейщ. Емыку1 дыдэу къысщохъу уи хабзэр имыхъумэжыну, абы и дерсхэр умыгъзащ1эу дунейм утетыну.

Адыгэ хабзэр, адыгэ нэмысыр адыгэ л1ыгъэм, адыгагъэм къыгуэх имы1эу къыдэгъуэгурык1уащ. Абы къыхэк1ыуи адыгэхэм ди гъунэгъу лъэпкъ псоми адыгэ хабзэр яф1эхабзэф1у, пщ1э къыхуащ1у, адыгэхэм къазэрыхудэплъеиным хущ1экъуу щытащ.

Езы адыгэхэми адыгагъэр я напщ1эм телъу. Ирипагэу, иригушхуэу щытащ. Абы теухуауэ псалъэ дахэ, псалъэ пэж куэди жа1ащ. Дэри а псалъэхэр ди щапхъэу щытщ.

2.Хабзэр бзэгупэк1э кърахьэк1ыркъым.

3.Хабзэм къемызэгъыр и бийщ.

4.Хабзэр лъэ1укъыми 1у махуэ 1уэхутхьэбзэкъым.

5.Хабзэжь хэкужь къранэркъым.

6.Хабзэр убзэ зыф1эщ1ым хуэпщ1энум и ныкъуэр къегъанэ.

7. Адыгэм хьэщ1э и щ1асэщ.

8.Нэмыс здэщымы1эм насыпи щы1экъым

9. Нэмыс пщ1ымэ уи щхьэщ зыхуэпщ1ыжыр. 10.Нэмысыр лъэ1ук1э къахьыркъым. 11.Нэмысым насып къыдок1уэ.

Ди щ1ып1э берычэт дахэмрэ, ди хэбзэмрэ ещхьщ ди фащэри. Ди адыгэ фащэм нэхъ дахэ лъэпкъ куэдым ящыгъыу щыбгъуэтынкъым.

Фащэм теухуа псалъэжьхэр.

• Укъыздамыщ1эм ущыгъынщи, укъыздащ1эм уакъылщ.
• Фащэм я нэхъ дахэр ук1ытэщ.
• Бзылъхугъэм и 1эщхьи, и щхьи и фащэщ.
• Дахагъэр зэк1ужщи, зэк1ужыр

Ауэ ди жагъуэ зэрыхъунщи, адыгэ фащэм ущрихьэл1энур къэфа1куэ гупым хэтхэмрэ, музейхэмрэщ.

Шум бзылъхугъэ гъуэгум ирик1уэу хуэзамэ…

Ц1ыхухъур шым къепсыхыу бзылъхугъэм блэк1ыху шыр 1эдэжу ишэу щытащ.

Нэхъыжь щыту зэи умыт1ыс!

1.Псом япэ ц1ыхум зыщалъхуа хэкур ф1ыуэ илъагъуу, игъэпэжу щытын хуейщ. 2.Нэмыс, ук1ытэ тхэлъын хуейщ. Нэхъыжьхэм пщ1э хуэщ1ын хуейщ. Нэхъыжьхэм я псалъэ зэпыдуд хъунукъым. 3. Нэхъыжьхэм я гъуэгу зэи зэпаупщ1ыркъым. 4.Адэ-анэм жа1эм деда1уэу, ахэр ф1ыуэ тлъагъу щытын хуейщ.

Ди пщэдджыжьхэр ф1ыуэ щытын папщ1э, ц1ыхуу дунейм тету хъуар, ф1ыуэ дызэрылъагъуу, дызэхуэгумащ1эу, дызэдэ1эпыкъуу дыщывгъэт! Зэи зыщывмыгъэгъупщэ дыкъызыхэк1а лъэпкъыр! Ди хабзэр зыхъумэну дызыщыгугъыр фэращ. Фызэрыадыгэр зэи зыщывмыгъэгъупщэ!

Мы нобэрей псалъэмакъым сыхыхьэн ипэ къихуэу сэ куэдрэ сыгупсысащ. Япэрауэ сэ апхуэдэу гъашДэ гъуэгуанэ ин къэзгъэшДакъым хабзэм апхуэдэу куууэ сытепсэлъыхьыну. Ауэ апхуэдэу щыт пэтми, къызгуры1уэ мащ1эмк1э мы псалъэмакъым къыхыхьэ дэтхэнэ зыми садэгуэшэну си гуапэщ.

Ди лъэпкъым ижь-ижьыж лъандэрэ зэрихьэ хабзэмк1э ц1эры1уэу щытащ. Ик1и а хабзэ дахэмрэ нэмысымрэ къыщежьэр адыгэ унагъуэрщ. Нэхъыжьыф1 зырыс дэтхэнэ унагъуэ узыншэми и щ1эблэр щ1еп1ык1 нэхъыжьхэм къыхуагъэна а ф1ыгъуэшхуэм-лъэпкъ хабзэм. Ц1ыхур дунейм къытохьэри ток1ыж, ауэ абы къыф1ащу псэуху зэрихьа и ц1эр къонэ. Апхуэдэщ лъэпкъри и ц1эр игьэпэжу къэгъуэгурык1уэмэ, и хабзэм хуэпэжын хуейщ — ар налкъутнэлмэсу шДэблэ къыщ1эхъуэм хуихъумэфын хуейщ.Ик1и ар къэзыухъуреихь псоми да1ыгъын хуейщ.

Пэжщ, зэманым зэхъуэк1ыныгъэ гуэрхэр егъуэт, ауэ зэманым сытхуэдэ зэхъуэк1ыныгъэ имыгъуэтами, укъызыхэк1а лъэпкъыр пшДэжу, укъэзылъхуа адэ-анэм уахуэфащэу , сэ зэманым сыдок1у жып1эу нэхъ лейуэ зумыш,1у дунейм утетын хуейщ. Дэтхэнэ ц1ыхури щылъагъуэгъуаф1эр и хабзэм щытетым дежщ.

Ди хабзэхэм утепсэлъыхьын щ1эбдза нэужь, куэд къэпт1эщ1ыфынущ зэхъуэк1ыныгъэ дызыхуэмейхэр и1эу. Псалъэм папщ1э иджыри к1эщ1у игугъу сщ1ынщ ди адыгэ хъыджэбзхэм. Сэ гу лъызотэ ди литературам къыхэщыж образхэм еплъытмэ, абыхэми зэрызахъуэжар. Я хьэл-щэнк1и я зьйыгъыкЪкХи, я зыхуэпэк1эк1и ар абыхэм ещхьыжкъым. Сэ сыкъеджауэ щытащяпэм пщащэхэмрэ щауэхэмрэ зэрызэхуэзэу,зэрызэдэгушы1эу къек1уэк1ыу щыта хабзэхэм.

Сочинение Темирова Темирлана,

Пшеунова Т. А

Назначение платежа: Пожертвование на лечение (фамилия и имя ребенка). НДС не облагается.

Основные способы перевода пожертвований в Русфонд

1.Через банк

2. Через терминал QIWI (КИВИ)

3. Через банковскую карту

4. Другие способы

17.09.2014 Пять социальных проектов незрячего, но смотрящего далеко вперед Алексея Фитисова
Алексей Фитисов помогает людям с ограниченными возможностями здоровья найти себя в жизни. Несмотря на то, что сам является инвалидом по зрению I группы, ведёт весьма активный образ жизни.

12.09.2014 “Общество книголюбов Кабардино-Балкарии” живо, благодаря общественникам
Где найти Общество книголюбов в Нальчике – знают многие. Наш адрес не изменился, хотя мы уже давно живём при другом социальном строе, можно сказать, в другой стране.

Абы хуэунэтIауэ нэхъ гулъытэ хуэщIын хуейщ зи гугъу тщIа адыгэхабзэ, нэмыс, хьэлщэнхэм теухуа гъэсэныгъэм. КIэщIу жыпIэм щIэблэщIэргъэсэнымкIэ, нэгъуэщI дызыщымыгугъын дыщымыгугъыу унагъуэхэм, лъэпкъым щекIуэкIлэжьыгъэр щIэгъэхуэбжьэн хуейщ. Абы теухуауэ куэд щIакъым ди лъэпкъ Хасэмхэтхэр щIалэгъуалэ еджапIэхэм щIэсхэм захуэдгъэзащ икIи дызэгурыIуащ лъэпкъщIалэгъуалэм и къудамэ Хасэм къызэдгъэпэщу гъэсэныгъэм теухуа лэжьыгъэхэредгъэкIуэкIыну. Абы и лъабжьэу щытыныр. хабзэ, нэмыс, хьэлщэн дахэу адыгэмяхэлъу щытар къыдэтхыжу, гъэсэныгъэм къыщыдгъэсэбэпу ди щIалэгъуалэр гъуэгутэмэм теувэным, лъэпкъым и пщэдейр нэхъефIакIуэу дунейм тетын папщIэ.

АбыкIэ инми, цIыкIуми щхьэж хулъэкI къимыгъэнэу къабгъэдэлъ икъалэныр гъэзэщIэн хуейщ. Мы тхылъ цIыкIури зытеухуар гъэсэныгъэрщ: чэнджэщхэр,щапхъэхэр, хабзэрэ, нэмысрэ, цIыху дуней тетыкIэм, хьэлщэн хэлъын хуейхэрзэригъэгъуэтын папщIэ, сэбэп къытхуэхъуну аращ.

Мы зи гугъу тщIа адыгэ нэмысым, хьэлщэнхэм теухуар уи нэгукъыщIэбгъыхьэ хъунущ жыг дахэу гъэгъауэ, уеплъмэ узыIэпишэу, гъащIэри, дунейриигъэдахэу. Сэ сыхуейт а жыг дуней гъэдахэм щьщ къудамэ зыщыплIым сатепсэлъы­хьыну,ар ди щIалэгъуалэм ябгъэ­дэслъхьэну. Ар теухуащ адыгэхэм хабзэнэмысхэу,хьэлщэнхэу нэхъ хъуэпсэгъуэу къалъытэхэм.

– Зи нэхъыжь едаIуэ и Iуэху мэкIуатэ. ЩIэблэщIэр гъэсэныммыхьэнэшхуэ иIэщ, унагъуэм щыщ нэхъыжьхэм, нэмысу, пщIэуэ щагъуэтым,зэгурыIуэныгъэу унагъуэм илъым.

Адэшхуэртхьэмадэр, анэшхуэр гуащэр, нысэрсабийхэм я анэр, адэр,адрей унагъуэм исхэр зэрызэхущытыр, сабий гъэсэным мыхьэнэуэ иратым, щапхъэирагъэлъагъум къыхокI щIэблэщIэм хабзэу къищтэнур, нэмысу зыхилъхьэнур,игъащIэкIэ къыдекIуэкIыну хьэлщэн хуэхъунур. Унагъуэр зэгурыIуэрэ зэдэIуэжу,зым Iэпыхур адрейм къищтэжу, я къэлэнхэр тэмэму ягъэзащIэу щытмэ – нэмилъагъур Iэм ещIэжжыхуиIэращи, гъэсэныгъэ тэмэм иIэу щIэблэр къэтэджынущ.АращфIыгъуэм и нэхъыщхьэр зэгурыIуэныгъэрщ щIыжаIэр, икIи ар зэрылъ унагъуэмшэч хэмылъу щIапIыкI щIэблэщIэр гъэсауэ, хьэлщэн дахэ хэлъыу лъэпкъымкъытщIэувэнущ.

Псом хуэмыдэу къыхэгъэщыпхъэщ гуащэтхьэмадэмрэ нысэмрэ язэхущытыкIэм. Iуэху тыншкъым зы унагъуэ щапIа цIыхубзыр нэгъуэщI унагъуэ ихуанэужь и псэукIэм, дуней тетыкIэм зэрызихъуэжыр, икIи мамыру псэун папщIэ нысэрзэрыхьа унагъуэм задищIыу, задригъэкIуу, унагъуэм исхэм хуэфащи пщIэ, нэмысяхуищIу ядэпсэун хуейщ. 3ыхэхуа унагъуэри нысэм къилэжь нэмыс, пщIэ хуащIу,адрей я бынхэм хуэдэу фIыуэ ялъагъуу, хьэлщэн дахэм хуагъасэу зэдэпсэун хуейщ.Унагъуэм ихьа дэтхэнэ зы цIыхубзри мэгугъэ насып, пщIэ, щигъуэтыну. НэхъыжьымпщIэ, нэмыс къи­лэжь къудейкIэ зэфIэкIыркъым, абы щIэблэщIэр гъэсэнымкIэ,ущиинымкIэ

щапхъэ дахэ иригъэлъэгъунымкIэ къалэн куэд къыпэщылъщ. НэхъыжьымгъащIэм щилъэгъуа, зыхуэза Iуэхугъуэхэм къахиха дерсхэр щIэблэщIэмялъигъэскIэрэ гъуэгу захуэ тригъэувэну, цIыхугъэ яхэлъу щIэблэщIэр егъэсэным.Абы къокI уи гум фIы илъу, уи лэжьэгъуи, уи ныбжьэгъуи, уи цIыхугъизэрыпхузэфIэкIкIэ сэбэп уахуэхъуну, гуфIэгъуэ зиIэм уадэгуфIэу,ядэпIэту. Гузэвэгъуэ зиIэм ядэбгъэпсынщIэу. Нэхъыжьым и къалэнщ цIыху зэхэщIыкIыншэм,гущIэгъу зыхэмылъым, цIыхухэм дыджу яхущытыным игъэцIыхужыну. АбыкъыгуригъэIуэфу щытын хуейщ, пщIэ цIыхум хуэзмыщIыр псом япэу и щхьэм пщIэзэрыхуимыщIыжыр, абы гъуэгу махуэ зэримыгъуэтынур.

Нэхъыжьыр нэхъыфIщ, нэхъгубзыгъэщ, гъащIэм нэхъ хещIыкI икIи абы и чэнджэщхэм нэхъыщIэр едаIуэмэщIегъуэжынкъым. ЩIэблэщIэ гъэсэнымкIэ нэхъыжьхэм нэхъ гулъытэ, бгъэдыхьэкIэтэмэм яIэщ, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ абыхэм я бынхэр щапIым, щагъасэм щыуагъэяIахэр, ягу зыхуэныкъуэу я бынхэм ирамытыфа хьэлщэнхэр я къуэрылъхухэр,пхъурлъхухэр щагъасэм щыуагъэ яIахэр ягъэзэхуэжынущ.

Адыгэ нэмысым къызэриубыдымкIэ нэхъыжьым кIэлъызехьэн хуейщ пщIэ,хабзэ. Нэхъыжьыр зыгъэлъапIэм Iэмал имыIэу и щхьэр лъапIэ хъужынущ. Абы къокIнэхъыжь псалъэр, абы и унафэр бгъэзэщIэн хуейуэ, и псалъэр зэпыбуд, гъуэгузэрыкIуэр зэпыбупщI мыхъуну, абы и пащхьэ ущитым Iэдэбу, нэмыс пхэлъу ущытыну.ЩIалэгъуалэр нэхъыжьхэм къалъагъуу тутын, аркъэ ефэну хабзэкъым: ар зыдэщысIэни хуит укъимыщIауэ утIысын хуейкъым. Езы нэхъыжьри нэмысыфIэу, зышыIэ иIэу,бзэ щабэ, дахэ яIурылъу, нэхъыщIэр яущийуэ щытын хуейщ. Нэхъыжьым теухуа псалъэжьхэрзэвгъащIэ, икIи вгъэзащIэ. Абыхэм ящыщщ мыхэр:

– нэхъыжьыр гъэлъапIи уи щхьэр лъапIэ хъунщ;

– нэхъыжьыр щыуамэ нэхъыщIэм и мыгъуагъэщ;

– нэхъыжьым пщIэ хуэщI, нэхъыщIэм гъуэгу ет;

– жьым щытхъуи, щIэр къащтэ;

– нэхъыжьыфI зыдэщымыIэм нэхъыщIэфIи щыIэкъым;

– зи нэхъыжь едаIуэ и Iуэху мэкIуатэ;

– зи нэхъыжь зымылъытэм и щхьэр илъытэжыркъым;

– нэхъыжь и псалъэ тIу ящIыркъым и унафэ якъутэжыркъым;

– уи нэхъыжьыфI дуней темытыжым и гугъу щащIкIэ къэтэдж.

Адэанэмрэ гъэсэныгъэмрэ: щIалэгъуалэр тэмэму унагъуэм гъэсащыхъуным и лъабжьэ нэхъыщхьэр, псоми ээрытщIэщи, адэанэм деж къыщожьэ. Унагъуэрмамыру, сабийхэр зыхуей хуэзэу, узыншэхэу, гъэсэныгъэ тэмэм ягъуэту, насыпыфIэугъащIэ гъуэгум теувэн папщIэ нэхъыщхьэ дыдэр зэлIзэфызыр зэгурыIуэу,зэдэIэпыкъуу, псалъэ лей куэд унагъуэм имылъу, зым жиIар адрейм имыкъутэжу,быныр гъэса зэрыхъун Iуэху яужь итынырщ.

Адэанэм я къалэн нэхъыщхьэу гъащIэм щаIэщ я щIэблэщIэр гъэсэнымкIэмыхьэнэшхуэ зиIэ езыхэм, я дуней тетыкIэр, якум зэхуилъ хьэлщэнхэр, нэмысузыдаIыгъэхэр, щапхъэ ягъэлъагъуэхэр. Сабийм узэримыгугъэу куэдым гу лъетэ,фIыри, Iейри зэхащIыкI, икIи а илъагъур фIымэ фIымэ мэгушхуэ, абы къыхехзыхилъхьэну хьэлщэн дахэхэр. Илъагъур мыхъумыщIэмэ сабийм и гум ар йоуэ,егъэнэщхъей, икIи гъащIэм щигъуэтыну хьэлхэм, хэлъыну нэмысырэ хабзэр аилъэгъуам хуэдэу мэхъуж.

ГъащIэм куэдрэ къыщохъу адэанэр сабийр фIыуэ долъагъу жаIэущагъэкIыу, яхуэщIэну унагъуэ лэжьыгъэхэр ирамыгъащIэу, зэрыджэгу хьэпшыпцIыкIухэр зэлъыIуахыжрэ и пIэм зэрагъэтIылъыжын хуейр къалэн щамыщIу. Сабиймзыри имыщIэу телевизорым сыхьэт бжыгъэкIэ бгъэдэскIэ гъэсэкIэ тэмэмигъуэтынукъым, сыт щхьа жыпIэмэ, а телевизорым сабийр щIэбгъэджыкIыну, хьэлщэнгуакIуэ гуэр щилъагъуркъым, уеблэмэ щилъагъур мыхъумыщIэрэ, зыщыхъумэн хуейдуней тетыкIэрщ. Гу лъыдмытэурэ, хуэмхуэмурэ мы ди зэманым зэраныгъэ ингъэсэныгъэм теухуауэ къехь махуэ къэс зэхэтх, тлъагъу ди къэрал хабзи, нэмыси,лэжьэкIи, псэукIи здэщымыIэжым. Абы къыхэкIкIэ Iэмал зэриIэкIэ щыхъумэн хуейщсабийхэр ээраныгъэ къэзышэ къагъэлъагъуэхэм нэхъ мащIэу еплъын хуейщ. Дэтхэнэсабийми хуызэфIэкIын Iуэху гуэрхэр унагъуэм махуэ къэс щигъэзэщIэныр, пщIэ,сэбэпынагъэ, гъэсэныгъэ гуэрхэр къызыхихын тхылъхэм еджэныр къалэн ткIийящыпщIым сэбэпышхуэ къишэнущ. Адэанэм нэхъ гулъытэ хуащIыу щытын хуейщ, ящIэблэщIэм хьэлщэн дахэ яхэлъу гъэсэным, ар щыцIыкIум деж къыщыщIэдзауэ егъэсэнхуейщ нэхъыжьым пщIэ хуищIу, даIуэу, унэм сэбэп щыхъуу, Iэнэ бгъэдэсыкIэ,щьшхэкIэ, гупым щахэткIэ, щахэскIэ нэмыс, гупсысэ хэлъу, жимыIэн жимыIэу,имыщIэн имыщIэу. ЩIэблэщIэр егъэджэн хуейщ цIыхум яхыхьэн нэщхъыфIэу сэламярихыу, гуапэу псалъэу, тэмэму упщIэхэм жэуап яритыжу.

ЩIэблэщIэм ищIэн хуейщ:унэм ущIэсу, е нэгъуэщIыпIэ ущысу цIыхубзкъыббгъэдыхьэмэ къэтэджын зэрыхуейр. Гупым ущыхэскIэ уи гъунэгъум куэдрэуемыIущащэ. Уи щхьэ ущытхъужу гупым уахэсыныр емыкIущ. Ауан хэлъу нэгъуэщIымдэгушыIэныр къезэгъыркъым. ЦIыхубзхэм, нэхъыжьхэм нэмыс, пщIэ, гулъытэзэрыхуэпщIыным яужь уитын хуейщ. ЦIыхум ущепсалъэкIэ къекIуркъым тутыныр уижьэм жьэдэлъу, уи Iэр уи жыпым илъыныр. Ину удыхьэшхыну, упсэлъэну, Iэпэтэрмэшкуэдрэ пщIынри къезэгъыркъым. Сыт щыгъуи узыкIэлъыплъыжу, уи пкъыр захуэу, уищхьэр Iэтауэ, уи зекIуэкIэр захуэу, уземыщатэу къэкIухьыным зегъэсэн хуейщ.Егъэсэн хуейщ щIэблэщIэр Iэнэм дахэу, нэмыс хэлъу бгъэдэсыфу. КъекIуркъым псынщIэуушхэну, уи жьэм ерыскъы куэд зэуэ жьыдэплъхьэну, уи IэфракIэр столым телъыну,уи жьэм ерыскъы жьэдэлъу yпcэлъэну, aдкIэмыдкIэ зыпшэу Iэнэм ущысыну. ТхыдэмкъызэрыхэщымкIэ адыгэхэр ипэкIэ узыншэу, къарууфIэу, лIыгъэ яхэлъу,Iэпкълъэпкърэ, кIуэцIкIэ узыншэу щытщ, икIи зышыIэ, зэтетыныгъэ, Iэдэбагъэяхэлъу псэуащ. Ар къызыхэкIыу щытар адыгэхэм щысабийм къыщыщIэдзауэ гулъытэхэха хуащIырт цIыхур бэшэчыгъэ хэлъу гъэсэным, хьэл мыхъумыщIэхэр хэмылъу,псыхьауэ къэгъэхъуным, и узыншагъэм зэран хуэхъу фадэр, тутыныр я хьэрэмузэрыщытар.

Тхьэр ягъэпцIу, цIыкIуми инми

ЯмыщIэжу лъэпкъи, къупщхьи

Фадэр мылъкукIэ зэрахъуэкI.

Хьэблэ цIыкIур дожьэражьэ

Къытхэтыжкъым зыри лажьэ

Арщ ныбжьэгъухэ перестройкэм

– И Iэужьым къытхуихьар

Хьэблэ къэскIэ зы бригадэ

Щефэ, щешхэу дызыщIар.

Ц1ыхухъу тIэкIур даукIыну

Мурад мыгъуэ къытхуащIащ

Мы тхыгъэм къегъэлъагъуэ ди къэралым хабзи гъэсэныгъи щымыIэжу,цIыхухэр зеиншэ жыхуаIэм хуэдэу къызэхэнауэ, щхьэж и гум къихьэр ищIэу, шыни,укIыти ямыщIэжу къызэрызэхэнар. Абы ипкъ иткIэ нэхъ Iуэхугъуэшхуэу дэ къытпэщылъырмы къекIуэкI дуней зэхэзэрыхьам Iэмал псори къэдгъэсэбэпу ди лъэпкъыр пщэдейгъащIэр къызыхуэнэну ди щIэблэщIэм гъэсэныгъэ яхэлъу зэрытхъумэнырщ. Псом япэухуэсакъын хуейщ щIэблэм фадэр пэIэщIэ, абы димыхьэхыным теухуа IуэхугъуэхэмщIэгъэхуэбжьэным, щIалэгъуалэм лъэпкъым, унагъуэхэм дырагъэкIуэкIын хуейгъэсэныгъэр цIыкIуми, иными, жьыми щIэми я къалэн нэхъыщхьэу ябжыжыну.

ЦIыхум гъэсэныгъэр щигъуэтыр унагъуэм къыщыщIидзэу щыщыткIэ, абыис адэшхуэанэшхуэм, адэанэм адрей балигъ хъуауэ унэм исхэм нэхъ къалэнышхуэукъапэщылъщ щIэблэщIэм игъащIэкIэ къадекIуэкIыну хьэлщэн нэхъыфI дыдэхэмхурагъэджэну, хуагъэсэну. Псом япэу ибгъэувэ хъунущ цIыхур зыгъэдахэ,зыгъэлъапIэ щэнхэр:нэмысыфIэ, тэмакъкIыхь, бзэ дахэ, жыIэдаIуэ, бэшэчагъ яхэлъугъэсэныр. Ар зыхузэфIэкI адэанэр псэухукIэ и щIэблэм щыгуфIыкIыу, и щхьэрлъагэу илъагъужу, дунейм пщIэрэ, нэмысрэ щигъуэту псэунущ. Сыт хуэдэу мыгугъумиадэанэм нэхъ я нэIэ тету щытын хуей сабийр тэмакъкIыхьу, зышыIэ иIэу, гузэвэхыущымыту цIыхум яхэтыну. ЗышыIэ зиIэм, акъыл иIэщ жаIэ адыгэхэм. Иджырей зэманзэхэзэрыхьам зышыIэныгъэ зимыIэм, тэмакъкIэщIхэм езыхэми, зыхэт цIыхухэми я гумимыкIыжын псалъэ бзаджэ зыжыраIэ, я зэхущытыныгъэри, я узыншагъэри абыныкъусэныгъэшхуэ къахуехь. Аращ сабийр щыцIыкIум къыщыщIэдзауэ хуэгъэсэнщIыхуейр и гум зыгуэр дэхуэу, ипэкIэ плъэрэ зэгурыIуэныгъэм зэрыхущIэкъун IуэхуеплъыкIэ иIэу гъэсэн щIыхуейр. Апхуэдэращ щIыжаIэр делэм уэ фIэкI, губзыгъэркъыпфIэкIынщ жаIэу. ЦIыху зэпIэзэрытыр, гъэса хъуам гъуэгу захуэ ирикIуэнуIэмал къезытыр гупсысэрщ, зышыIэныгъэрщ. Абыхэм къуат Iэмал зэгурыбгъэIуэфынужьыри, щIэри, къуаншэри, захуэри. Апхуэдэ гъэсэныгъэ зыгъуэта щIэблэщIэ куэдТхьэм къыдит.

Адэанэм, унэм ис псоми гулъытэшхуэ хуащIын хуейщ щIэблэргъэсэным:жиIэр игъэпэжу, псэ щабэ, гу щабэ иIэу, щэныфIэу, цIыху пэжу, гъащIэмкъыщыхъу Iуэхугъуэхэу гуфIэгъуэ, нэщхъеягъуэ, хьэгъуэлIыгъуэ нэгъуэщIхэмизэрыхыхьэн, абы щызепхьэн хуей хабзэхэр, нэмысхэр яхэлъу. Шэч хэлъкъым адэанэмяпщэ дэлъ къалэныр, гъэсэныгъэм теухуар икъукIэ зэрыIуэху гугъум. Дауэ щымытми,лъэпкъым къихъуэ сабийр гъэсэныгъэ тэмэм иIэу къытщIэхъуэныр къалэн нэхъмыхьэнэшхуэ зиIэу щытщ хэт дежкIи. Сыт щхьэкIэ жыпIэмэ гъэсэныгъэ зымыгъуэта зыцIыхуми лъэпкъ напэр трихыфынущ. Тхьэм абы дыщихъумэ.

Сабийр тIэкIу къэжэпхъамэ, гъэсэкIэ тэмэм игъуэтарэ имыгъуэтарэкъызэращIэр ар и адэшхуэанэшхуэм, анэадэм зэрыхущытыр, пщIэ зэрыхуищIыр, ахэргугъу къызэрыдехьар къыгурыIуэу, фIыуэ илъагъуу, дэIэпыкъуу, я гуапэ зэрищIыняужь зэритырщ.

ЩIэблэщIэм ящIэн хуейщ адыгэхэм игъащIэм анэм пащI зэрыщымыIар,икIи ябжырт зи анэр зымыгъэлъапIэм, пщIэ хуэзмыщIым имыщIэфын мыхъумыщIагъэщымыIэу. ЩIэблэщIэм хуэдэн хуейкъым Iуэхуншэу уэрамым дэтыну, нэхъыжьхэм хуитямыщIауэ куэдрэ къакIухьыну. Абы и къалэнщ я щхьэм пщIэ хуащIыжыфу, я адэанэмхуэфащэу нэмыс, хьэлщэн дахэ яхэлъу дунейм тетыну.

Адэанэм теухуа псалъэжьхэр:

– Адэанэм яхуэтщI нэмысыр уи быным къыпхуищIыжынущ.

– Анэр нэщи, адэр лъэпкъщ.

– Уи адэм и фIагъыр уэ уи щытхъукъым, быныфI упIмэ къыпщытхъунщ.

– Зи анэ зымыгъэпэжым нэгъуэщI игъэпэжынкъым.

– Зи анэ фIыуэ зымылъагъум нэгъуэщI хуэлъагъунукъым.

– Щхьэгъусэр насып зэхэкIыпIэщ. ЛIым и узыншагъэр фызым и фIыгъэщ.

– ФызыфIым и Iэнэзэтетщ.

Хъыджэбз цIыкIур апхуэдэу къэхъун папщIэ хуэдэн хуейкъымщхьэхуиту, Iуэхуншэу уэрамым дэтыныр, къикIухьыныр. И ныбжьым елъытауэ цIыхубзцIыкIур егъэсэн хуейщ унагъуэ Iуэхухэр ищIэфу, къалэн пыухыкIахэр и пщэм илъунэхъыжьми, нэхъыщIэми пщIэ, гулъытэ яхуищIу. Ар унагъуэ имыхьэ щIыкIэхуегъэджэн хуейщ цIыхубз цIыкIум къыпэщылъым и псэукIэм, и дуней тетыкIэмзэрызихъуэжынур, зэрыхьэ унагъуэм я псэукIэм, я хьэлщэнхэм зыдригъэкIунзэрыхуейр. Хуегъэджэн хуейщ хъыджэбз цIыкIур тхьэмадэм, гуащэм, пщыпхъум,пщыкъуэм хуищIын хуей нэмысхэм хабзэхэм, тэмакъкIыхьу задригъэкIун зэрыхуейм.Ещхъыркъабзэу нэрыбгэ къыпхыхьэ цIыхубз цIыкIури гъэсэн хуейщ унагъуэм пщIэ,нэмыс щызэрихьэу, псоми зыдригъкIуу зэрыпсэуным, уи быным узэрыхущытыным хуэдэуфIыуэ плъагъуну, ебгъэджэну, бгъэсэну.

ЦIыхум и гъащIэм сыт и лъэныкъуэми теухуауэ зыри щыIэкъымцIыхубзым нэхъ къэзылэжь пщIэрэ, лъагъуныгъэрэ, нэмысрэ. Дуней псом цIыхуутетыр къэзылъхуар, зыпIар, зыгъэсар цIыхубзырщ.

ЦIыхубзыр aнэщ, шыпхъущ, щхьэгъусэщ. Дyнeйм тету пIэрэ абыхэмяпэпщI хъун? Уи нэгу къыщIэгъыхьэт зэрызу дэтхэнэ зыри, а плIым щыщу. Сыту куэдyиry къигъэкIыжрэ, куэдым уригъэгупсысрэ уагъэпIйтейрэ абыхэм. Хэт пэпщI хъунуанэ укъэзылъхуар, псэ пIуту дунейм укъытезыгъэхьар, мэзибгъукIэ кIуэцIкIэукъезыхьэкIар, бадзэ къыптетIысхьэмэ и гур узу, езым и псэр, и тыншыгъуэр яужькъригъанэрэ уэ къыптегужьеикIауэ узыхуей уээрыхуигъэзэным хущIэкъуу гъэсэныгъэкъуиту узыпIар? Ар зэикI зыщыбгъэупщэн хуэмейми, ди жагъуэ зэрыхъущи, къохъущытщыгъупщэ, икIи анэм дэ къытхуищIар хуэдмыщIэжыфу, щIыхуэшхуэ ттелъу дыкъонэ.Ар нэхъыбэрэ къыщытщIэжри щыдимыIэжым дежщ. Сыхуейт ар фигум имыхуу, щIалэгъуалэ псоми, анэм къилэжьпщIэр игъуэтыжынымкIэ къалэнхэр вгъэзэщIэну. Псалъэжьу щыIэщзи анэрзымыгъэлъэпIэжым, фIыуэ зымылъагъужым нэгъуэщI хуэгъэлъэпIэнукъым, фIыуэхуэлъагъунукъым жари. Ар зыщымыгъупщэн щIалэгъуалэ Тхьэм фытхуищI. Анэр,лъэпкъыр, хэкур фIыуэ зылъагъур, зыгъэпэжыр, зыхъумэр цIыху гъэсащ, пэжыгъэзыбгъэдэлъщ, зи напэр шэкIэ тхьэщIарщ жыхуаIэм хуэдэщ. Зи щIэблэщIэр апхуэдэхъуну ди лъэпкъыр Тхьэм ищI. Анэм укъыфIэкIым етIуанэу цIыхубзым цIэ лъапIэузэрехьэ, егъэзащIэ шыпхъу къалэныр. Шыпхъур и гумащIагъэкIэ, щэбагъкIэ,IэфIагъэкIэ, лъагъуныгъэкIэ анэ папщIэщ. Уи анэр ущимыIэжым деж анэншэуукъэнауэ къыпщыхъунукъым шыпхъу уиIэу щытмэ. Шыпхъум и гур сыт щыгъуи гъэзащанэадэм, къыдалъхуахэм дежкIэ. Ахэр зыхуейм хуэмызэмэ, зыгуэрым хуэныкъуэмэ,гукъеуэ гуэрхэр яIэмэ шыпхъум и щхьэр къигъэнэнурэ къэзылъхуа, къыдалъхуахэрзыхуей зэрыхуэзэнум яужь итынущ. Шыпхъум и гумрэ и псэмрэ тхьэщIащ, къабзэщпсэухукIэ лъэпкъ къызыхэкIам, унагъуэ щапIам, къэзылъхуамрэ, къыдалъхуахэмрэпапщIэ.

2 Мурадыр: 1. Еджак1уэхэм адыгэ ф1эхъусыр егъщ1эн: 2. Къэк1уэну щ1эблэр утыку итыфу егъэсэн, я бзэмк1э хуиту псэлъэфу тегъэгушхуэн. 3. Нэхъыжьыф1хэм пщ1э, нэмыс зэрыхуэщ1ын хуейм щыгъэгъуэзэн. 4. Хьэлщэн дахэ яхэлъу къэгъэтэджын.

3 Ц1ыху ц1ыхум зэхищ1ык1ым, Щыгуф1ык1ыу игъэгушхуэм Игъэпэжым игъэлъап1эм, Псоми дощ1эр — ар ц1ыхугъэщ, Нэгъэсауэ адыгагъэщ Адыгагъэр – ар ц1ыхугъэщ.

4 Къытхуэк1уэм тф1эф1щ ди хьэщ1э махуэ Къеблагъэ!- жыт1эу ды1ущ1энщ Ирегъэмахуэ е щ1ымахуэ, Дэ зэрытлъэк1к1э дгъэхьэщ1энщ.

5 Ди1эщ адыгэм хабзэ дахэ: Ди унэм къихьэу щытмэ хьэщ1э, Ар хэту щытми, къепсыхахэм Бысымыр гуапэу хуейщ 1ущ1эн.

7 1.Дуней псом къыщац1ыхуу хъыджэбзхэми щ1алэхэми фащэ дахэ ящыгът. Адыгэ фащэ. 2. Къэуат зыщ1элъ адыгэ шхыныгъуэ зэмылъэужьыгъуэхэр яупщэф1т. 3. Адыгэ унагъуэм сабий ц1ык1у къахэхъуа нэужь гущэхэпхэ, лъэтеувэ, кхъуей плъыжь к1эрыщ1э жыхуа1эхэрхуащ1ырт,ягъэлъап1эрт. 4. Сабий щагъасэк1э щ1мык1иеу, удын ирамыхыу ягъэсэфырт. Джэгук1э куэд щы1эт.

8 1. Адыгэ хабзэр пщ1эн хуейщ, емык1у къомыхьу узыхыхьэм уахэтын папщ1э. 2. Пэжыр жып1эфу, захуэм урителъхьэу, умышынэу ущытын щхьэк1э. 3. Нэхъыжьым пщ1э хуэпщ1у, сабийм дыхуэсакъыу къэхъун папщ1э. 4. Хабзэм дытепсэлъыхьрэ, хабзэмыщ1э дымыхъуу, ф1ыуэ зыхэтхыр, дахэу тлъагъур хьэлщэн тхуэхъун папщ1э.

9 Хабзэращ ц1ыхум хьэл-щэн дахэ хэзылъхьэр. Уэ зыращ ц1ыхум лъэпкъ и напэ зыф1ищар. Хабзэращ лъэпкъым жьэгу пащхьэр зыгъаблэр. Нахъыжьыф1хэм я 1ущагъ мык1уэщ1ыр зыхъумэр. Хабзэращ дадэр гъуазэ дахэу зрик1уэр, А зыращ щ1алэм дамэ лъэщыр къыхихар Хабзэращ пщащэр ди утыкум къизышар Уэрщ, уэращ лъэпкъым уэрэд гуапэ щ1ыхишар. Хабзэращ пасэм и фэеплъу къигъэнар, Хабзэращ нобэ намыс ди1эр къэзыхьар. Уэзыращ, хабзэ, ди къэк1уэнур зыпыщ1ар. Уэрщ, уэращ лъэпкъым и нэмысыр зы1этар.

10 Хабзэм, нэмысым теухуа псалъэжьхэр дигу къэдывгъэк1ыжыт. — Хабзэрэ бзыпхъэрэ – хабзэмыщ1э – щ1ык1ейщ. — Хабзэр бзэгупэк1э кърахьэк1ыркъым. — Хабзэф1ыр къегъэжьэгъуейщ, ауэ хэгъэк1уэдыгъуаф1эщ. — Нэмыс зимы1эм нэсып и1экъым. — Нэмысыр хьэхууи ятыркъым, щ1ыхуэуи къащтэркъым.

11 — Нахъыжь и гъуэгу зэпаупщ1ыркъым. — Нэхъыжьыр къоувы1эри нахъыжьыр благъэк1. — Нахъыжьым еда1уэ, нэхъыжьым пщ1э хуэщ1. — Нэхъыжьыр умыгъэпуд. — Нэхъыжьыр гъэлъап1и, уи щхьэр лъап1э хъунщ.

12 — Адыгэ лъэпкъым фыкъызыхэк1ар зыщывмыгъэгъупщэ. — Адыгэ хабзэ, нэмыс зыхэвгъэлъ, фхъумэ. — Фи адэ хэкужь хуэфщ1эн быну фыщыт. — Адыгэ напэр тезмыхын щ1эблэу фыкъэхъу..

13 — Адыгэм хьэщ1э и щ1асэщ. — Хьэщ1эм насып къыдок1уэ.

18 Лъэпкъыр ар 1эплъэпкъщ Бзэр абы и псэу ялъытэ Ат1э хабзэр лъэпкъым и фащэщи А фащэр зедывгъыхьэ.

Читайте также:

  

• Маленькие люди башмачкин и червяков сочинение

  

• Сочинение на английском про владивосток

  

• Сочинение на тему моя профессия 8 класс

  

• Сочинение по сказке сестрица аленушка и братец иванушка

  

• Сочинение на тему что такое вежливость с вводными словами

Презентация к внеурочному занятиюо традициях кабардинского народа.

Учитель начальных классов МКОУ «СОШ №1 им.М.А.Камбиева» с.п.Каменномостское, Зольского района КБР Кашежева Елена Анатольевна.

Эпиграф: Лъэпкъ къэсыху езым и «Ф1ыц1агъэ» и1эжщ: урысым – Пушкин, адыгэм адыгагъэ.

Мурадхэр: Хэку къызыщалъхуам, къызыхэк1а лъэпкъым къыдек1уэк1 адыгэ хабзэ дахэр куу хъуным елэжьын; я лъэпкъым, я бзэм хуа1э ф1ылъагъуныгъэм зегъэужьын.

Псом япэу фигу къэзгъэк1ыжыну сыхуейщ дызыщыпсэу щ1ып1эм и дахагъым. Апхуэдэ щ1ып1э щыпсэу ц1ыхухэм я хабзэри дахэу щытын хуейщ. Емыку1 дыдэу къысщохъу уи хабзэр имыхъумэжыну, абы и дерсхэр умыгъзащ1эу дунейм утетыну.

Адыгэ хабзэр, адыгэ нэмысыр адыгэ л1ыгъэм, адыгагъэм къыгуэх имы1эу къыдэгъуэгурык1уащ. Абы къыхэк1ыуи адыгэхэм ди гъунэгъу лъэпкъ псоми адыгэ хабзэр яф1эхабзэф1у, пщ1э къыхуащ1у, адыгэхэм къазэрыхудэплъеиным хущ1экъуу щытащ.

Езы адыгэхэми адыгагъэр я напщ1эм телъу. Ирипагэу, иригушхуэу щытащ. Абы теухуауэ псалъэ дахэ, псалъэ пэж куэди жа1ащ. Дэри а псалъэхэр ди щапхъэу щытщ.

2.Хабзэр бзэгупэк1э кърахьэк1ыркъым.

3.Хабзэм къемызэгъыр и бийщ.

4.Хабзэр лъэ1укъыми 1у махуэ 1уэхутхьэбзэкъым.

5.Хабзэжь хэкужь къранэркъым.

6.Хабзэр убзэ зыф1эщ1ым хуэпщ1энум и ныкъуэр къегъанэ.

7. Адыгэм хьэщ1э и щ1асэщ.

8.Нэмыс здэщымы1эм насыпи щы1экъым

9. Нэмыс пщ1ымэ уи щхьэщ зыхуэпщ1ыжыр. 10.Нэмысыр лъэ1ук1э къахьыркъым. 11.Нэмысым насып къыдок1уэ.

Ди щ1ып1э берычэт дахэмрэ, ди хэбзэмрэ ещхьщ ди фащэри. Ди адыгэ фащэм нэхъ дахэ лъэпкъ куэдым ящыгъыу щыбгъуэтынкъым.

Фащэм теухуа псалъэжьхэр.

Ауэ ди жагъуэ зэрыхъунщи, адыгэ фащэм ущрихьэл1энур къэфа1куэ гупым хэтхэмрэ, музейхэмрэщ.

Шум бзылъхугъэ гъуэгум ирик1уэу хуэзамэ…

Ц1ыхухъур шым къепсыхыу бзылъхугъэм блэк1ыху шыр 1эдэжу ишэу щытащ.

Нэхъыжь щыту зэи умыт1ыс!

1.Псом япэ ц1ыхум зыщалъхуа хэкур ф1ыуэ илъагъуу, игъэпэжу щытын хуейщ. 2.Нэмыс, ук1ытэ тхэлъын хуейщ. Нэхъыжьхэм пщ1э хуэщ1ын хуейщ. Нэхъыжьхэм я псалъэ зэпыдуд хъунукъым. 3. Нэхъыжьхэм я гъуэгу зэи зэпаупщ1ыркъым. 4.Адэ-анэм жа1эм деда1уэу, ахэр ф1ыуэ тлъагъу щытын хуейщ.

5.Пцы зэи буупс хъунукъым. Ар напэтехщ. «Пц1ым лъакъуэ щ1эткъым»,- жа1э. 6.Гулъытэ тхэлъу, нэхъыжьхэм дадэ1эпыкъуу дыщытын хуейщ. 7.Къыддалъхуа ди адыгэбзэр дымыгъэк1уэду, тхъумэжу, ф1ыуэ тлъагъуу дыщытын хуейщ. 8.Ди къэралми, ди унагъуэми дахуэсэбэпын папщ1э, ф1ыуэ деджэн хуейщ.

Ди пщэдджыжьхэр ф1ыуэ щытын папщ1э, ц1ыхуу дунейм тету хъуар, ф1ыуэ дызэрылъагъуу, дызэхуэгумащ1эу, дызэдэ1эпыкъуу дыщывгъэт! Зэи зыщывмыгъэгъупщэ дыкъызыхэк1а лъэпкъыр! Ди хабзэр зыхъумэну дызыщыгугъыр фэращ. Фызэрыадыгэр зэи зыщывмыгъэгъупщэ!

Источник

Конкурсное сочинение 2 на тему: «Моё отношение к обычаям и традициям моего народа» ( на кабардинском языке)

Конкурсное сочинение 2 на тему: «Моё отношение к обычаям и традициям моего народа» ( на кабардинском языке)

«Зэманым ек1у. Арщхьэк1э урихьэжьэу,

УмышДэ зэик1 ушДышДегъуэжын,-

Сытыц1э ф1ащлли, ц1ыхур шДым щыхьэшДэщ,

Мы нобэрей псалъэмакъым сыхыхьэн ипэ къихуэу сэ куэдрэ сыгупсысащ. Япэрауэ сэ апхуэдэу гъашДэ гъуэгуанэ ин къэзгъэшДакъым хабзэм апхуэдэу куууэ сытепсэлъыхьыну. Ауэ апхуэдэу щыт пэтми, къызгуры1уэ мащ1эмк1э мы псалъэмакъым къыхыхьэ дэтхэнэ зыми садэгуэшэну си гуапэщ.

Ди хабзэхэм утепсэлъыхьын щ1эбдза нэужь, куэд къэпт1эщ1ыфынущ зэхъуэк1ыныгъэ дызыхуэмейхэр и1эу. Псалъэм папщ1э иджыри к1эщ1у игугъу сщ1ынщ ди адыгэ хъыджэбзхэм. Сэ гу лъызотэ ди литературам къыхэщыж образхэм еплъытмэ, абыхэми зэрызахъуэжар. Я хьэл-щэнк1и я зьйыгъыкЪкХи, я зыхуэпэк1эк1и ар абыхэм ещхьыжкъым. Сэ сыкъеджауэ щытащяпэм пщащэхэмрэ щауэхэмрэ зэрызэхуэзэу,зэрызэдэгушы1эу къек1уэк1ыу щыта хабзэхэм.

Сочинение Темирова Темирлана,

ученика 8-го класса Муниципального казенного общеобразовательного учреждения СОШ №25 г.о. Нальчик,

Руководитель: учитель кабардинского языка и литературы МКОУ «СОШ №25»

Русфонд (Российский фонд помощи) создан осенью 1996 года для помощи авторам отчаянных писем в газету «Коммерсантъ». Проверив письма, мы размещаем их в газетах «Коммерсантъ» (Москва), в газетах «Ставропольская правда», «Ставропольский бизнес», на сайтах rusfond.ru, livejournal.com, «Эхо Москвы», Здоровье@mail.ru, в эфире «Первого канала», на телеканалах ГТРК «Ставрополье», «СТВ», а также в 51 печатном, телевизионном и интернет-СМИ в различных регионах РФ.

Мы организуем и акции помощи в дни национальных катастроф. Фонд – лауреат национальной премии «Серебряный лучник». Президент Русфонда – Лев Амбиндер, лауреат премии «Медиа-менеджер России» 2014 года в номинации «За социальную ответственность медиа-бизнеса».

Благотворительный фонд «РУСФОНД», ИНН 7743089883, КПП 774301001, р/с 40703810700001449489 в ЗАО «Райффайзенбанк» г. Москва, к/с 30101810200000000700, БИК 044525700.

Назначение платежа: Пожертвование на лечение (фамилия и имя ребенка). НДС не облагается.

Адрес фонда: 125252, г. Москва, а/я 50; rusfond.ru; e-mail: rusfond@kommersant.ru.

Телефоны: в Москве 8-800-250-75-25 (звонок бесплатный, благотворительная линия МТС), факс 8-(495)- 926-35-63.

Основные способы перевода пожертвований в Русфонд

Прийти с реквизитами фонда (см. ниже) в любой банк и сделать перевод. Внимание: Сбербанк не облагает переводы в Русфонд комиссией. В строчке «назначение платежа» обязательно укажите, какому ребенку конкретно вы хотите помочь (Например: Пожертвование на лечение Имя Фамилия (ребенка в данной публикации СМИ). НДС не облагается).

2. Через терминал QIWI (КИВИ)

Выберите кнопку «Оплата услуг», затем «Другие», затем кнопку «Благотворительность» и Русфонд («Российский фонд помощи»). Введите свой номер телефона и внесите пожертвование. Внимание: эта помощь безадресная. Если вы хотите, чтобы пожертвование поступило именно детям из Ставропольского края или конкретному ребенку, то после перевода сообщите его имя и фамилию нам по телефону: +7 (928) 328-02-09.

Источник

Сочинение на тему «Сыадыг ык1и ащ сырэгушхо»

специалист в области арт-терапии

Сыадыг ык1и ащ сырэгушхо.

Адыгагъэр сыбгъэ къытео.

Сыбзэ амыгъэлъап1эмэ сыгу къео.

Ц1ыф зэфэшъхьафхэу миныбэ дунаим щэпсэу. Зы лъэпкъыр нахьыжъ, адрэр нахьык1, анахь лъэпкъыжъыхэм адыгэхэр ащыщых. Шэпхъэ зек1уак1эу ахэлъым ыц1эк1э адыгэмэ анэмык1 еджэхэу щы1эп. Адыгагъ зып1ок1э ар зэпхыгъэр зые лъэпкъыр зэрэадыгэр къеушыхьаты.

Сыадыг – сэ сыадыг. Сыбгъэ зэгохыгъэу «сыадыг» с1озэ, дунаир къэск1ухьан слъэк1ыщт. Ар сэзгъа1орэр сятэжъхэм къыса1уагъэр, сянэрэ, сятэрэ къысатыгъэр, къысхальхьагъэр ары.

«Сыадыг» зып1ок1э сыда къик1ырэр?

«Сыадыг» а гущы1эр гущы1э ин, гущы1э лъэш. Ащ къик1ырэр: сыпц1ыусэп, сытыгъуак1оп, сыхъунк1ак1оп, слъы къабзэ, силъэпкъ дахэ; гъэсагъэ, бзэ къабзэ 1улъ бэ къырып1онэу.

Тыдэ ук1уагъэми адыгэхэр джащ фэдэн фае, лъэпкъым ишэн дахэхэм ар язехьэк1он фае. Ар сэ згъэк1одымэ, зэхэсымыш1эмэ идэхагъэ, и1эш1угъэ сыда сызэрэбылымыр? Джащ сэ сегупшысэ. Сыкъызхэк1ыгъэхэм ац1и, сэ сц1и, силъэпкъ, сихэгъэгу идэхагъи, ибаигъи къэсыухъумэн фае.

Бзэ щымы1эу лъэпкъ щы1эщтэп ар нафэ. Лъэпкъыр лъызгъэк1уатэрэри, зыгъэбайри, зыгъэдахэрэри бзэр ары. Бзэр щымы1эу ц1эр щы1эп.

Бзэр щы1эныгъэм ылъапс, лъэпкъым лъапсэ регъэдзы, лъэпкъыр лъегъэк1уатэ. Л1эш1эгъу пэпчъ лъэпкъым зэхъок1ыныгъэхэр фэхъух. Непэ тымгъэфедэхэ нахь мыш1эми, шэн-хабзэ дахэу, гъэш1эгъонэу бэ тилъэпкък1э ти1эр. Гук1эгъуныгъэшхо къахилъхьэу, тилъэпкък1э тхэлъыгъэмэ зык1э ащыщ зэде1эжьыр. Зы л1эш1эгъум къик1мэ адрэ л1эш1эгъум къыхахьэзэ мы зэде1эжьыр тэ тимафэхэм къанэсыжьыгъ. Адыгэхэм а хабзэм «Ш1ыхьаф» фаусыгъэу ижъык1э къырэк1о. Егъаш1эм тиадыгэ лъэпкъ зыгъэдахэу, зыгъэл1ап1эу, шэн-зек1ок1э дахэу анахь тызэрэгушхорэ шэнэу тхэлъыгъэмэ ащыщ жъым, бзылъфыгъэм шъхьэк1афэ афэш1ыгъэныр, ук1ытэр. Ащ фэдэ шэн зек1ок1э зэхэтык1эхэр тилъэпкъ хэлъ, ахэр ч1этынэжьыгъэхэп, лъым хэлъыр зыми ч1инэн ылъэк1ыщтэп тыдэ щы1эми. Ау гукъаоу щытыр, непэрэ мафэм а шэнхэм щык1агъэ афэхъу. Нахьыбэрэ зэхэтхэу хъугъэ «адыгэ ч1ыналъ», «адыгэ нэмыс» зыфэп1ощтхэри. А зэк1эри дэгъу, хэхъо лъэпкъым изэхэш1ык1.

Ащ уш1ок1ынышъ, ищы1эк1агъэм, илэжьэк1агъэм, ихъишъэ, ыбз, икультурэ нэмык1хэми защыдгъэгъозэным зыфэтэщэи. Дахэх тич1ыналъэ, тинэмыс, адыгэ шэн-зэхэтык1эхэр тиусэхэми тиорэдхэми зэрахэтхэр, зэрэдгъэлъап1эхэрэр. Дунаим щыпсэурэ адыгэхэр нахь зэлъык1охэ, нахь зэрэлъытэжьыхэ зэрэхъугъэхэр гуш1уагъо.

Лъэпкъ нахь ц1ык1ухэмэ абзэ, яшэн-хабзэхэр, ятхыдэ язэгъэш1эн нэмыплъ ратэу, дэдзых аш1эу зэмани къыхэк1ыгъагъ. 1994-рэ илъэсым щегъэжьагъэу адыгабзэр къэралыгъуабзэ тиреспубликэ щыхъугъэми, бзэр имыщык1агъэу бэмэ алъытэ. Адыгэ унэгъо к1оц1ым исхэр, адыгэк1э залъытэжьзэ урысыбзэк1э зэдэгущы1эжьых. «Адыгабзэм сыда ш1уагъэу къыпфихьыщтыр» зы1орэ ныхэр щы1эх. Къэлэдэсхэу зик1алэмэ яныдэльфыбзэ язымгъаш1эхэри къахэк1ых. Ар лъэшэу гукъао мэхъу. Ащ фэдэ ц1ыфэу зыбзи, зитарихъи, зикультури зымыш1эрэр ибэм фэдэ мэхъу, лъэпкъым щытхъу къыфихьырэп, лъэпкъыр егъэц1ык1у, егъэпыуты.

Непэрэ мафэм адыгэ шъуашэр кавказ лъэпкъхэм шъуашэу къаштагъ, Кавказым щымыщхэми зырагъэдэхагъ. Адыгэ цыем хъулъфыгъэр егъэдахэ, саеми бзылъфыгъэр нахь лъэгъупхъэ еш1ы. Джэгухэр пштэмэ, тэ адыгэхэм нахь къэшъо зэфэшъхьафыбэ, нахь дахэ зи1э сэ сиш1ош1ык1э щы1эп. Ау гухэк1ыр тиджэгухэм абхъаз, осетин къашъохэр нахьыбэу къебэк1ы зэрэхъугъэр.

Ижъырэ зэманым тянэжъ-тятэжъхэм ахэлъыгъэ шэн дахэу тызэрыгушхон, ш1ук1э тыгу къэдгъэк1ыжьын икъун ти1агъ, т1эк1эзыгъэри бэ дэд. Ау нахьыжъмэ яш1уш1агъэ, лъэпкъым ишэн дахэхэр икъоу къэтымыухъумэзэ к1эн лъап1эхэр ч1этэнэх. Тэ тымыгъэлъап1эрэр хэт тфиугъоижьын. Ет1ани ч1энагъэу тш1ырэмэ такъыфызэмыплъэк1ыжьыхэуи къыхэк1ы. Ук1эгъожьыгъэу къэбгъэзэжьыгъэми ахэр къэгъотыжьыгъош1у хъущтэп.

Арышъ, къас1омэ сш1оигъор шэн-хэбзэ зэхэтык1э дахэхэу лъэхъэнэ чыжьэмэ къарахызэ, лъэпкъым зы1эк1имгъэзэу къыднигъэсыжьыгъэхэр псы къиугъэ ш1оркъэу блэчъырэм т1эк1илъэсык1ыным ищынагъо тыхэт. Хэтк1и нафэ ч1эптэкъурэр угъоижьыгъуай.

Зык1и зыщыбгъэгъупшэ хъущтэп тыкъызтек1ыгъэхэр зэрагъэлъап1эщтыгъэхэр, зэхэлъхьэгъэ къэбарэу зэрэщымытыр. Ц1ыф зэхэтык1э дахэ зэря1агъэм, зыпкъ ит шэн-хабзэхэр, адыгагъэр, адыгэ нэмысыр зэрахэлъыгъэхэм апае ахэр агъэлъап1эщтыгъэх.

Адыгагъэ улэжьыныр къин, ау дахэ, ц1ыфыр лъэшэу егъэины, егъэлъап1э. Щы1ак1эр гохьы, хъопсагъо еш1ы.

Источник

Сочинение по адыгейскому языку «Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ».

специалист в области арт-терапии

Муниципальнэ мылъку гъэсэныгъэм иучреждениеу «Гурыт еждап1эу №18»

Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ.

Анцокъо Астимир Аскэр ыкъо я 7-рэ класс ис «Гурыт еджап1эу 18»

Мыгу Бэлэ Руслъан ыпхъу, «Гурыт еджап1эу №18» адыгабзэмк1э ик1элэегъадж.

Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ.

Л1ыхэсэ Мухьдинэ иорэдэу «Адыгэ ч1ыгу» зыфи1орэм ти Адыгэ Республикэ идэхагъэ къыще1о.

Хэтрэ ц1ыфи къызщыхъугъэ лъэныкъо ыпсэ хэт1агъэу и1. Ар дышъэм нахь лъап1, ижь къабзэ уезэщрэп, ищытхъу ябгъа1о пш1оигъу, ихахъо удэгу1э. Ч1ыгум пэпш1ын щы1эп. Ч1ыгур — Ны. Ащ игъомы лэ куц1 тегъэш1ы, къытхилъ хьэрэ гушхуагъэм зытегъэ 1эты. И1 нэбгырэ пэпчъ ч1ы п1э рэхьатэу, псэм хэпчын умылъэк1ынэу щыщ хъугъэу ч1ыгу залэ — игумэк1и, игуш1уагъуи, игупшыси, инасы пи епхыгъэу, ылъэгупашъо нэсымэ 1эзэгъупс фэхъоу.

Тихэку ц1ык1у къэралыкъошхоу Урысыем хахьэ. Урысыер къэралыгъошхоу, хэку дахэу, баеу щыт.. Тарихъэу и1эмрэ, хъишъэу пылъымрэ зэрэдунаеу аш1огъэш1эгъонэу зэрагъаш1э. Ар бгъэш1эгъонэу щытэп, сыда п1омэ, уахътэ теш1эрэм пэпчъ тич1ыгу къыщыублагъэу тиц1ыфхэм анэсыжьэу нахь гъэш1эгъон горэ, нахь дахэ горэ ахэолъагъо.

Урысыем хэку ц1ык1у бэу зэтефыгъ, ахэмэ мэханэшхо я1, яш1уагъэ зэфэшьхьафи къэралыгъом къырагъэк1ы. Тэ ти Адыгэ Республики, ич1опс дахи, ич1ыгу баи иш1уагъэ къырегъэк1ы.

Ащ идэхагъэ орэдэу сыгу къе1ук1ы, огум ебыбэ, иджэрпэджэжь макъи къыслъэ1эсыжьы. Сыд фэдэрэ уахъти ар дахэ: бжыхьэми, к1ымафэми,гъэмафэми, гъатхэми. Чъыгхэр къэгъагъэмэ зызэлъаштэк1э, мэ1эш1оу къапихырэм гур къыдещае. Бзыу ц1ык1у макъэхэр зэпэджэжьхэу тыдэк1и къыщэ1ух. Сихэгъэгу к1асэ ц1ыф лъэпкъ зэфэшъхьафыбэ щэпсэу: адыги, урыси, ермэли, къумыкъуи, къэндзали, нэмык1хэри. Непэ тэ тищык1эгъэжьыр тищы1ак1э диштэу тинасып зиушхуныр, тиц1ыфышъхьэ бэгъоныр, тиуашъо шхъонт1эныр ык1и къэбзэныр. Тыгъэшхоу ташъхьагъы итыр къытэдэхаш1эу къытфепсыныр, т1э зэ¬к1эдзагъэу неущырэ мэфэ дахэр непэ зэдэдгъэпсыныр ары.

Урысыем ис лэпкъ зэфэшъхьафхэм я культурэхэри зэфэшъхьафых, я хабзэхэри дахэх, я шъуашэхэри гъэш1эгъоных. Тэ ти хэку ц1ык1у ахэмэ зэк1эми анахь баеу сэлъытэ.

Хэбзэ гъэш1эгъонхэри тилъэпкъ зэрехьэ. Нахьыжъым шъхьэк1афэ фаш1ы. Бзылъфыгъэм уасэу фаш1ырэр зэрэдунаеу ящысэ техып1. Силъэпкъ орэдхэр ижъык1э къыщыублагъэу ик1ас, щы1эныгъэм къыхэфэрэ лъэныкъо зэфэшъхьафхэм ахэр афэгъэхьыгъэх. Л1ыхъужъ орэди, ш1улъэгъу орэди, гухэк1 орэди, сэмэркъэу орэди ахэм къябэк1ых. Ау тикъэшъо орэдхэр зэхэзыхыхэрэм зыч1ып1э щысышъоу къахэк1ырэр мак1э. Тикъашъохэр зэфэшъхьафых: къэшъо псынк1эхэри, къэшъо шъабэхэри бэ мэхъух. Ти къашъохэр зыплъэгъук1э тилъэпкъ идэхагъи, ибаиныгъи, тишэн-хабзи, тилъэпкъ къырык1уагъэри ахэолъагъох.

Тишъуашэхэм зафэбгъазэмэ идэхагъэ ебгъэпшэнэу зи дунаем тетэп. Тыжьынрэ, дышъэрэ къябэк1эу, пчанэр ищыгъэу зыплъэгъурэм ахэр зыфадыгъэ лъэпкъым ишъауи ипшъашъи ядэхагъэ унэгу къык1эуцо. Тишъуашэхэмрэ ти1ашэхэмрэ нэпэеплъэу сурэтыш1ыбэмэ агъэфедэ. Зэрэдунаеу зэлъаш1эрэ «Черкесскэри» тилъэпкъ ыц1э тек1ыгъэу щыт.

Тилъэпкъ итэкъухьагъэ хъугъэ нахь мыш1эми, шэни хабзи ахэзыгъэп. Сыд фэдэрэ хэгъэгу пштагъэми тилъэпкъэгъоу ащыпсэухэрэр ахэош1ык1ы. Ахэм шэн гъэ1ылъыгъэ я1эу, зык1ыныгъэ ахэлъэу, ашъхьэ уасэ фаш1ыжьэу мэпсэух

Сыадыг зы1орэр адыга зэк1э?

Адыгэм къушъхъэхэр ыгу илъ,

Адыгэм дахэу щы1эр пыль.

Сэ зэрэслъытэмк1э адыгагъэ, адыгэ-хабзэ, адыгэ-нэмыс зып1орэм, ащ зэк1э къыхеубытэ: узэрэпсэущтыри, узэрэзек1ощтыри, зызэрэпш1ыщтыри. А шапхъэхэр умыукъохэу, удэмыхэу ызыпсэушъук1э о у Адыг!

Адыгэ Республикэр ц1ык1уми идэхагъэ, иш1агэхэм и иц1ыфхэм Урысыер егъэбаи.

Источник

Сочинение по адыгейскому языку «Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ».

Сочинение на адыгейском языке «Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ». Сочинение написано ко Дню Республики. Участвовало в городском конкурсе сочинений. Удостоино Диплома II степени.

Просмотр содержимого документа
«Сочинение по адыгейскому языку «Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ».»

Муниципальнэ мылъку гъэсэныгъэм иучреждениеу «Гурыт еждап1эу №18»

Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ.

Анцокъо Астимир Аскэр ыкъо я 7-рэ класс ис «Гурыт еджап1эу 18»

Мыгу Бэлэ Руслъан ыпхъу, «Гурыт еджап1эу №18» адыгабзэмк1э ик1элэегъадж.

Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ.

Л1ыхэсэ Мухьдинэ иорэдэу «Адыгэ ч1ыгу» зыфи1орэм ти Адыгэ Республикэ идэхагъэ къыще1о.

Хэтрэ ц1ыфи къызщыхъугъэ лъэныкъо ыпсэ хэт1агъэу и1. Ар дышъэм нахь лъап1, ижь къабзэ уезэщрэп, ищытхъу ябгъа1о пш1оигъу, ихахъо удэгу1э. Ч1ыгум пэпш1ын щы1эп. Ч1ыгур — Ны. Ащ игъомылэ куц1 тегъэш1ы, къытхилъхьэрэ гушхуагъэм зытегъэ1эты. И1 нэбгырэ пэпчъ ч1ып1э рэхьатэу, псэм хэпчын умылъэк1ынэу щыщ хъугъэу ч1ыгу залэ — игумэк1и, игуш1уагъуи, игупшыси, инасыпи епхыгъэу, ылъэгупашъо нэсымэ 1эзэгъупс фэхъоу.

Тихэку ц1ык1у къэралыкъошхоу Урысыем хахьэ. Урысыер къэралыгъошхоу, хэку дахэу, баеу щыт.. Тарихъэу и1эмрэ, хъишъэу пылъымрэ зэрэдунаеу аш1огъэш1эгъонэу зэрагъаш1э. Ар бгъэш1эгъонэу щытэп, сыда п1омэ, уахътэ теш1эрэм пэпчъ тич1ыгу къыщыублагъэу тиц1ыфхэм анэсыжьэу нахь гъэш1эгъон горэ, нахь дахэ горэ ахэолъагъо.

Урысыем хэку ц1ык1у бэу зэтефыгъ, ахэмэ мэханэшхо я1, яш1уагъэ зэфэшьхьафи къэралыгъом къырагъэк1ы. Тэ ти Адыгэ Республики, ич1опс дахи, ич1ыгу баи иш1уагъэ къырегъэк1ы.

Ащ идэхагъэ орэдэу сыгу къе1ук1ы, огум ебыбэ, иджэрпэджэжь макъи къыслъэ1эсыжьы. Сыд фэдэрэ уахъти ар дахэ: бжыхьэми, к1ымафэми,гъэмафэми, гъатхэми. Чъыгхэр къэгъагъэмэ зызэлъаштэк1э, мэ1эш1оу къапихырэм гур къыдещае. Бзыу ц1ык1у макъэхэр зэпэджэжьхэу тыдэк1и къыщэ1ух. Сихэгъэгу к1асэ ц1ыф лъэпкъ зэфэшъхьафыбэ щэпсэу: адыги, урыси, ермэли, къумыкъуи, къэндзали, нэмык1хэри. Непэ тэ тищык1эгъэжьыр тищы1ак1э диштэу тинасып зиушхуныр, тиц1ыфышъхьэ бэгъоныр, тиуашъо шхъонт1эныр ык1и къэбзэныр. Тыгъэшхоу ташъхьагъы итыр къытэдэхаш1эу къытфепсыныр, т1э зэ¬к1эдзагъэу неущырэ мэфэ дахэр непэ зэдэдгъэпсыныр ары.

Урысыем ис лэпкъ зэфэшъхьафхэм я культурэхэри зэфэшъхьафых, я хабзэхэри дахэх, я шъуашэхэри гъэш1эгъоных. Тэ ти хэку ц1ык1у ахэмэ зэк1эми анахь баеу сэлъытэ.

Хэбзэ гъэш1эгъонхэри тилъэпкъ зэрехьэ. Нахьыжъым шъхьэк1афэ фаш1ы. Бзылъфыгъэм уасэу фаш1ырэр зэрэдунаеу ящысэ техып1. Силъэпкъ орэдхэр ижъык1э къыщыублагъэу ик1ас, щы1эныгъэм къыхэфэрэ лъэныкъо зэфэшъхьафхэм ахэр афэгъэхьыгъэх. Л1ыхъужъ орэди, ш1улъэгъу орэди, гухэк1 орэди, сэмэркъэу орэди ахэм къябэк1ых. Ау тикъэшъо орэдхэр зэхэзыхыхэрэм зыч1ып1э щысышъоу къахэк1ырэр мак1э. Тикъашъохэр зэфэшъхьафых: къэшъо псынк1эхэри, къэшъо шъабэхэри бэ мэхъух. Ти къашъохэр зыплъэгъук1э тилъэпкъ идэхагъи, ибаиныгъи, тишэн-хабзи, тилъэпкъ къырык1уагъэри ахэолъагъох.

Тишъуашэхэм зафэбгъазэмэ идэхагъэ ебгъэпшэнэу зи дунаем тетэп. Тыжьынрэ, дышъэрэ къябэк1эу, пчанэр ищыгъэу зыплъэгъурэм ахэр зыфадыгъэ лъэпкъым ишъауи ипшъашъи ядэхагъэ унэгу къык1эуцо. Тишъуашэхэмрэ ти1ашэхэмрэ нэпэеплъэу сурэтыш1ыбэмэ агъэфедэ. Зэрэдунаеу зэлъаш1эрэ «Черкесскэри» тилъэпкъ ыц1э тек1ыгъэу щыт.

Тилъэпкъ итэкъухьагъэ хъугъэ нахь мыш1эми, шэни хабзи ахэзыгъэп. Сыд фэдэрэ хэгъэгу пштагъэми тилъэпкъэгъоу ащыпсэухэрэр ахэош1ык1ы. Ахэм шэн гъэ1ылъыгъэ я1эу, зык1ыныгъэ ахэлъэу, ашъхьэ уасэ фаш1ыжьэу мэпсэух

Сыадыг зы1орэр адыга зэк1э?

Адыгэм къушъхъэхэр ыгу илъ,

Адыгэм дахэу щы1эр пыль.

Сэ зэрэслъытэмк1э адыгагъэ, адыгэ-хабзэ, адыгэ-нэмыс зып1орэм, ащ зэк1э къыхеубытэ: узэрэпсэущтыри, узэрэзек1ощтыри, зызэрэпш1ыщтыри. А шапхъэхэр умыукъохэу, удэмыхэу ызыпсэушъук1э о у Адыг!

Адыгэ Республикэр ц1ык1уми идэхагъэ, иш1агэхэм и иц1ыфхэм Урысыер егъэбаи.

Источник

Говоря об «Адыгэ Хабзэ» нельзя обходить и такие понятия как «нэмыс» и «адыгагъэ». «Нэмыс» — от арабского слова «намус» — честь, достоинство, репутация, совесть. Понятия нравственного порядка.

Намыс в представлении адыгов – это обобщенное выражение всех наиболее важных положительных черт личности, ценимых в народе: скромность, вежливость, честность, уважение к старшим, к женщине, к гостями т.д.

Для адыгов ничто больше не поднимает авторитет человека кроме как заслужить в свой адрес «нэмыс зыхэлъ ц1ыху». Если говорят о ком-либо «нэмыс хэлъщ» — в нем есть нэмыс, то это можно понимать как «он придерживается…этикета». И наоборот «нэмысыншэ» — в нем нет намыс – означает, что поступки, в адрес которого говорят так, идут вразрез с правилами этикета.

Намыс, – как пишет Б. Бгажноков, — это своего рода моральная цензура поведения, охватывающая такие ценности, как «стыд», «совесть», «честь», стало быть, нарушать этикет стыдно, бессовестно, бесчестно

Кроме нэмыс есть общая для всех адыгов и бесспорно более древняя категория, служащая концентрированным выражением моральных правил поведения. Она носит название адыгагъэ, что буквально означает адыгство.

Адыгагъэ – долг рыцарской чести, основанный на принципах Адыгэ Хабзэ. Под понятием адыгагъэ большинство адыгов понимает соблюдение этикета. Это понятие, как правило употребляется в зависимости от обстоятельства. Это может быть указанием на гостеприимность, на уважение к старшим, к женщине, на готовность помочь страждущему, на мужество, стойкость, человечность, терпимость, верность своему слову.

Адыгагъэ – высшая ценность для основной массы населения, идеал, в направлении которого следует совершенствовать себя.

Поддержать проект:

Другие статьи:

Откуда появились элементы черкеского флага?

«Ринутый сильной рукою»: метание кинжала в Кавказскую войну, правда или вымысел

Как обмануть врага в поединке: прием придуманный в Кавказскую войну

С принятием ислама многие адыгские тхьэлъэ1у исчезли

Источник

Сочинение по адыгейскому языку «Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ».

Муниципальнэ мылъку гъэсэныгъэм иучреждениеу «Гурыт еждап1эу №18»

Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ.

Анцокъо Астимир Аскэр ыкъо я 7-рэ класс ис «Гурыт еджап1эу 18»

Мыгу Бэлэ Руслъан ыпхъу, «Гурыт еджап1эу №18» адыгабзэмк1э ик1элэегъадж.

Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ.

Л1ыхэсэ Мухьдинэ иорэдэу «Адыгэ ч1ыгу» зыфи1орэм ти Адыгэ Республикэ идэхагъэ къыще1о.

Хэтрэ ц1ыфи къызщыхъугъэ лъэныкъо ыпсэ хэт1агъэу и1. Ар дышъэм нахь лъап1, ижь къабзэ уезэщрэп, ищытхъу ябгъа1о пш1оигъу, ихахъо удэгу1э. Ч1ыгум пэпш1ын щы1эп. Ч1ыгур — Ны. Ащ игъомы лэ куц1 тегъэш1ы, къытхилъ хьэрэ гушхуагъэм зытегъэ 1эты. И1 нэбгырэ пэпчъ ч1ы п1э рэхьатэу, псэм хэпчын умылъэк1ынэу щыщ хъугъэу ч1ыгу залэ — игумэк1и, игуш1уагъуи, игупшыси, инасы пи епхыгъэу, ылъэгупашъо нэсымэ 1эзэгъупс фэхъоу.

Тихэку ц1ык1у къэралыкъошхоу Урысыем хахьэ. Урысыер къэралыгъошхоу, хэку дахэу, баеу щыт.. Тарихъэу и1эмрэ, хъишъэу пылъымрэ зэрэдунаеу аш1огъэш1эгъонэу зэрагъаш1э. Ар бгъэш1эгъонэу щытэп, сыда п1омэ, уахътэ теш1эрэм пэпчъ тич1ыгу къыщыублагъэу тиц1ыфхэм анэсыжьэу нахь гъэш1эгъон горэ, нахь дахэ горэ ахэолъагъо.

Урысыем хэку ц1ык1у бэу зэтефыгъ, ахэмэ мэханэшхо я1, яш1уагъэ зэфэшьхьафи къэралыгъом къырагъэк1ы. Тэ ти Адыгэ Республики, ич1опс дахи, ич1ыгу баи иш1уагъэ къырегъэк1ы.

Ащ идэхагъэ орэдэу сыгу къе1ук1ы, огум ебыбэ, иджэрпэджэжь макъи къыслъэ1эсыжьы. Сыд фэдэрэ уахъти ар дахэ: бжыхьэми, к1ымафэми,гъэмафэми, гъатхэми. Чъыгхэр къэгъагъэмэ зызэлъаштэк1э, мэ1эш1оу къапихырэм гур къыдещае. Бзыу ц1ык1у макъэхэр зэпэджэжьхэу тыдэк1и къыщэ1ух. Сихэгъэгу к1асэ ц1ыф лъэпкъ зэфэшъхьафыбэ щэпсэу: адыги, урыси, ермэли, къумыкъуи, къэндзали, нэмык1хэри. Непэ тэ тищык1эгъэжьыр тищы1ак1э диштэу тинасып зиушхуныр, тиц1ыфышъхьэ бэгъоныр, тиуашъо шхъонт1эныр ык1и къэбзэныр. Тыгъэшхоу ташъхьагъы итыр къытэдэхаш1эу къытфепсыныр, т1э зэ¬к1эдзагъэу неущырэ мэфэ дахэр непэ зэдэдгъэпсыныр ары.

Урысыем ис лэпкъ зэфэшъхьафхэм я культурэхэри зэфэшъхьафых, я хабзэхэри дахэх, я шъуашэхэри гъэш1эгъоных. Тэ ти хэку ц1ык1у ахэмэ зэк1эми анахь баеу сэлъытэ.

Хэбзэ гъэш1эгъонхэри тилъэпкъ зэрехьэ. Нахьыжъым шъхьэк1афэ фаш1ы. Бзылъфыгъэм уасэу фаш1ырэр зэрэдунаеу ящысэ техып1. Силъэпкъ орэдхэр ижъык1э къыщыублагъэу ик1ас, щы1эныгъэм къыхэфэрэ лъэныкъо зэфэшъхьафхэм ахэр афэгъэхьыгъэх. Л1ыхъужъ орэди, ш1улъэгъу орэди, гухэк1 орэди, сэмэркъэу орэди ахэм къябэк1ых. Ау тикъэшъо орэдхэр зэхэзыхыхэрэм зыч1ып1э щысышъоу къахэк1ырэр мак1э. Тикъашъохэр зэфэшъхьафых: къэшъо псынк1эхэри, къэшъо шъабэхэри бэ мэхъух. Ти къашъохэр зыплъэгъук1э тилъэпкъ идэхагъи, ибаиныгъи, тишэн-хабзи, тилъэпкъ къырык1уагъэри ахэолъагъох.

Тишъуашэхэм зафэбгъазэмэ идэхагъэ ебгъэпшэнэу зи дунаем тетэп. Тыжьынрэ, дышъэрэ къябэк1эу, пчанэр ищыгъэу зыплъэгъурэм ахэр зыфадыгъэ лъэпкъым ишъауи ипшъашъи ядэхагъэ унэгу къык1эуцо. Тишъуашэхэмрэ ти1ашэхэмрэ нэпэеплъэу сурэтыш1ыбэмэ агъэфедэ. Зэрэдунаеу зэлъаш1эрэ «Черкесскэри» тилъэпкъ ыц1э тек1ыгъэу щыт.

Тилъэпкъ итэкъухьагъэ хъугъэ нахь мыш1эми, шэни хабзи ахэзыгъэп. Сыд фэдэрэ хэгъэгу пштагъэми тилъэпкъэгъоу ащыпсэухэрэр ахэош1ык1ы. Ахэм шэн гъэ1ылъыгъэ я1эу, зык1ыныгъэ ахэлъэу, ашъхьэ уасэ фаш1ыжьэу мэпсэух

Сыадыг зы1орэр адыга зэк1э?

Адыгэм къушъхъэхэр ыгу илъ,

Адыгэм дахэу щы1эр пыль.

Сэ зэрэслъытэмк1э адыгагъэ, адыгэ-хабзэ, адыгэ-нэмыс зып1орэм, ащ зэк1э къыхеубытэ: узэрэпсэущтыри, узэрэзек1ощтыри, зызэрэпш1ыщтыри. А шапхъэхэр умыукъохэу, удэмыхэу ызыпсэушъук1э о у Адыг!

Адыгэ Республикэр ц1ык1уми идэхагъэ, иш1агэхэм и иц1ыфхэм Урысыер егъэбаи.

Источник

Вся гордость учителя в учениках, росте посеянных им семян Д. Менделеев

Творческие работы детей (сочинения)

Скачать:

Предварительный просмотр:

Я 6-рэ Б классым ис еджак1оу Цэй Сусанн.

Зэошхоу блэкIыгъэм текIоныгъэ къызщыдахыгъэр мы мафэхэм илъэс тIокIищрэ зырэ хъугъэу зэрэкъэралэу агъэмэфэкIы заом ихъишъэ цIыф миллион тIокIырэ блырэм къехъу хэкIодагъэу къыщагъэлъагъо. Пый техакIохэм жъалымагъэу зэрахьагъэр гъунэнчъ. Къали, чыли, заводи, фабрики агъэфыкъуагъэр бэ дэд. Исэпщтын зэрэхэгъэгоу зы унагъуи заом итхьамыкIагъо лъымыIэсыгъэу, лыуз гукIае къыфимыхьыгъэу. Ахэм ащыщ тэ тиунагъуи.

Заор къызежьэм апэрэ дзэкIолIэу тихэгъэгу къэзыухъумэнэу дащыгъэмэ ащыщыгъ сэ сятэжъэу (сятэжъ ятэу) Цэй Хьисэ ТIалибэ ыкъор. Ар Малая ЗемлякIэ заджэхэрэм щызэуагъ, етIанэ Геленджик немыц техакIохэр дафыжьхэ зэхъум лIыхъужъэу, ыпсэ емыблэжьэу щызаозэ уIэгъэ хьылъэхэр къытыращи, щыфэхыгъ. Геленджик братскэ къэхалъэм щагъэIылъыгъ. Набережнэ улицэм, хы Iушъо шъыпкъэм, братскэ могилэм зылъэкъуацIэ дышъэпсыкIэ тетхагъэмэ ащыщ. А къэр сянэжъ студентэу минрэ шъибгъурэ тIокIищырэ щырэ илъэсым пионерскэ лагерым практикэ щихьынэу загъакIом ылъэгъугъ. Ар шъыпкъэ дэдэу зэрэщытыр къеушыхьаты шIэжь тхылъэу заом хэкIодагъэмэ апае къыдагъэкIыгъэм инэкIубгъомэ ащыщ горэм. Сятэжъ ятэу зигугъу къэсшIырэр ылъэгъугъэп. Ятэ заом Iутэу ежьыр къэхъугъагъ. ПаркIи ымылъэгъугъахэу ятэ, дунаим ехыжьыгъ. Сятэжъ фэдэ тхьапша заом ибэу къыгъэнагъэр? Ар къэIогъошIоп, къэлъытэгъошIоп. ЩэрэмыI заор, ащ къыздихьырэ хьадэгъур!

Предварительный просмотр:

Темэр «Хъусен зыфэягъэр къыдэхъугъ»

(Андырхъое Хъусен фэгъэхьыгъ)

Тхъэгъошхом сыгу шIугъэм фегъэпсэушъ,

Чэфыныгъэ щыIакIэм иорэд зезгъэIэтэу

Сэ къэсIощт зэпысымгъэоу.

Тихэку лIыхъужъ пчъагъэ тичIыгу къытыригъэхьагъ. Ахэм ащыщ Андырхъое Хъусен. Илитературнэ-творческэ IофшIагъэкIи, ипсэемыблэжьыгъэкIи, ил1ыхъужъыныгъэкIи Хъусен зэрэкъэралыгъоу заригъэшIагъ. ИкIэлэгъум щегъэжьагъэу ащ мурад зыфигъэуцужьыгъ: адыгэ лъэпкъым ыцIэ дахэкIэ аригъэIонэу, ичIыгу фэлэжьэнэу, шIогъабэ къыфихьынэу. Ахэр къыдэхъугъэкIэ сэлъытэ.

Иусэхэм иродинэ шIулъэгъуныгъэ инэу фыриIэр къагъэлъагъо. ИщыIакIэ узэрэфэбэнэн фаер пыйхэм хьэкIэ-къокIагъэу зэрахьэрэр къащиIуатэщтыгъэ. Иусэхэм ямэкъамэ, ядэхагъэ дзэ Плъыжьым хэт лIыхъужъхэм агу машIо ришIыхьэщтыгъэ. А произведениехэм адыгэ литературэм чIыпIэшхо щаубытыгъ.

Заом иапэрэ мафэхэм ащегъэжьагъэу Андырхъое Хъусенэ пыйхэм язэонэу, ичIыгу къыухъумэнэу фэягъ. ЗыкIэхъопсыщтыгъэри къыдэхъугъ. Дзэм зыхэхьагъэм щегъэжьагъэу ащ гъэпсэфыгъо имыIэу Iоф ышIэщтыгъэ, ихэку фэбанэщтыгъэ. Ащ лIыхъужъыныгъэу зэрихьагъэр зэкIэми зэлъашIэ. ШэкIогъум и 8- м 1941-рэ илъэсым ар Украинэм ит къуаджэу Дьяково дэжь зэошхоу щыкIуагъэм лIыгъэ зэрихьэу щызэуагъ ыкIи ыпсэ щигъэтIылъыгъ. Инаградной тхьапэ мырэущтэу къыщетхы: «Ежь ыпси ыгъэтIылъыгъ, къеуцокIыгъэ пыйхэми апсэ Iуихыгъ». Ащ фэдэ псэемыблэжьыныгъэу зэрихьагъэм пае советскэ писательхэм ащыщэу Андырхъое Хъусен ары апэ дэдэ Советскэ Союзым и ЛIыхъужъыцIэ къызфагъэшъошагъэр. Иусэу «Орэд къэсIощт» зыфиIорэм мырэущтэу къыщетхы:

Пыим зызэхихырэм штыкэу пхырилэу,

ГушIоныгъэу сыгу илъыр IупкIэу къыщысIонэу

Шъхьафитныгъэ щыIакIэм скъошхэр фиIэтэу

БэнэкIо орэд къэсIо зэпытыщт.

УсакIом шIулъэгъуныгъэу ихэку фыриIэн фаер иусэхэмкIэ къытигъэлъэгъугъ, ичIыгу шIогъабэ къыфихьыгъ. ЛIыхъужъыныгъэу зэрихьагъэм пае, тилъэпкъ чIыпIабэмэ зэлъашIэу хъугъэ. Пшъэрылъэу зыфигъэуцужьыгъэр ыгъэцакIэзэ ищыIэныгъэ гъогу къыкIугъ. Андырхъуаем игъашIэ кIэкIыгъэми, игъэхъагъэ-илэжьыгъэ тхыдэ кIыхьэ хъугъэ, илъэс 21-рэ зыныбжь лIы бланэр, усакIор лIэужыкIэу къакIорэм пэпчъ дыщыIэнэу къэнагъ. ЫкIи тикъуаджэ икIалэу ар къэнэщт. ЛIыгъэу зэрихьагъэри цIыфмэ егъашIи ащыгъупшэщтэп.

Предварительный просмотр:

Стрикачэу Аид я 6-рэ А классым ис еджак1у

Сочинение ц1ыфэу щысэ къысфэхъурэр.

Сабыир иц1ык1угъом щегъэжьагъэу нахьыжьмэ ак1ырэплъы, нахьыжъхэр ищысэтехып1эх. Ц1ыфэу щысэ сфэхъугъэмэ ащыщ адыгэ тхэк1ошхоу К1эрэщэ Тембот. Ащ ытхыгъэ произведениехэр адыгэ прозэм лъапсэ фэхъугъэх. Ащ ирассказхэм, иповестхэм, ироманхэм ц1ыф жъугъэхэр яджэх. Ахэмэ ащыщхэр бзэ зэфэшъхьафхэмк1э – урысыбзэк1э, чехыбзэк1э, тыркубзэк1э къыдэк1ыгъэх. Ижъык1э къыщегъэжьагъэу адыгэхэм къарык1уагъэр, шъхьафитныгъэ банэу лэжьак1охэм аш1ыщтыгъэр ипроизведениехэу «Шыу закъу», «Шапсыгъэ пшъашъ», «Абдзэхэ шэк1ожъыр», «Хьаджырэт» зыфи1охэрэм ык1и нэмык1хэм уз1эпащэу, гъэш1эгъонэу К1эрэщэ Тембот къащигъэлъэгъуагъ. Ащ ытхыгъэмэ литературэм иурокхэм нэ1уасэ тащыфэхъу, игеройхэр тищысэ техып1эх. Писателым ирассказхэм, иповестхэм сяджэнэу сик1ас.

Сэри ащ иповестэу «Шапсыгъэ пшъашъ» зыфи1орэм игерой шхьа1эу, хэтрэ пшъашъи зыфэдэнэу фаеу, Гулэз сищысэтехып1. Гулэз – 1уш, губзыгъ, гулъытэ чан и1. Ащ иш1уагъэрэ изэхэш1ык1ырэк1э чылэм дэс пшъашъэмэ къахэщыщтыгъэ. Ыц1э зэрэ1ущтыгъэр дэн-бзэн 1эпэ1эсагъэу хэлъыгъэхэр ары. Идэхагъэк1э пшъашъэмэ къызэрахэщыщтыгъэм фэдэу, шъуашэу ы1апэ къык1эк1ырэри ц1ыфмэ аш1эжьэу гъуащэщтыгъэп. Пшъашъэм ыц1э дэгъугъэк1э зы1угъэ уж, ащ ыдыгъэ щыгъыныр зыщыгъымк1э ц1ыфыгъэ нэшанэу алъытэу, щытхъу шъуашэу зыфалъэгъужьэу хъугъэ. Гулэз къызэрэхъухьэгъэ унагъор мэкъумэщыш1э унэгъуагъ, фэш1ыгъэк1э алъытэрэ унагъомэ ащыщыгъ. Анахьэу Гулэз къэзгъэдахэщтыгъэр иакъыл ичаныгъэрэ ишэныш1уагъэрэ иш1ык1э дахэ аголъыжьэу зэрэщытыгъэр ары. Ащ и1ушыгъэ зэк1эми къахэщыщтыгъэ: и1ок1э-ш1ык1эхэм, изек1уак1эхэм, джэгум Хьатх Мыхьамэт джэуапэу щыритыгъэм.

Мы повестым игерой шъхьа1эу Гулэз сыгу ч1ып1эшхо щеубыты, лъэшэу сыгу рехьы, ар сищысэтехып1, ащ фэдэ сыхъунэу сыфай. Мыщ иобраз, тэ ныбжьык1эхэм, 1эдэб тхэлъыным, ц1ыфыгъэм, шъхьэк1эфэныгъэм, 1ушыгъэм тафегъасэ.

Предварительный просмотр:

Темэр «Ш1у ш1и, псым хадз».

Ц1ыфыр дунаим къызтехъуагъэм щегъэжьагъэу бэ къинэу пэк1эк1ыгъэр, бэ къинэу ылъэгъугъэр, бэ щы1ак1эм зэригъэгупшысагъэр, бэ зэфэхьысыжьэу ыш1ыгъэр. Джащ фэдэ гупшысэ куумэ ахэтэу непэрэ мафэм къынэсыгъ.

Джа лъэхъан чыжьэхэм щы1ак1эм ригъэш1ыгъэ гупшысэмэ як1эухэу сэлъытэ гущы1эжъхэу непэ бэрэ дгъэфедэхэу, тыбзэ хэмызэу хэтхэр. Гущы1эм пае, мыщ фэдэ гущы1эжъхэу бэрэ дгъэфедэхэрэр: «Улажьэмэ лыжъ пшхын», «Уиунэ зыщыгъаси хасэ к1о», «Ц1ыфыр зыгъэдахэрэр ишэн», «Гупшыси псалъэ, зыплъыхьи т1ыс», ык1и нэмык1хэри. Мы зигугъу къэсш1ыгъэ гущы1эжъ пэпчъ мэхьэнэ гъэнэфагъэ к1оц1ылъ, уригъэгупшысэнэу, уигъэсэнэу щыт.

Джащ фэд сыкъызтегущы1э сш1оигъо гущы1эжъэу «Ш1у ш1и псым хадз» зыфи1орэри. Ащ мэхьэнэ лъапсэу и1эу слъытэрэр ш1ур псыми ыхьырэп, маш1оми ыстырэп, бгъэк1одын плъэк1ынэу щытэп. Ар бэрэ ц1ыфмэ аушэтыгъ, агъэунэфыгъ. Ц1ыфэу дахэк1э уздэзек1уагъэм щыгъупшэнэу щытэп, бэ теш1эн мак1э теш1эн, ш1ум къызэпригъэзэжьыщт, иш1уагъэ къыок1ыжьыщт.

Мы гущы1эжъым имэхьанэ адыгэ литературэм ипроизведениябэмэ нафэ къытфаш1ы ахэр: К1эрэщэ Тембот, Мэщбэш1э Исхьакъ, Хьадэгъэл1э Аскэр, Кощбэе Пщымаф, Лъэустэн Юсыф ык1и нэмык1 адыгэ тхак1омэ япроизведениемэ. Мы гущы1эжъыр ц1эу и1 Мэщбэш1э Исхьакъ ироманмэ ащыщ горэми. Мыхэмэ анэмык1эу мы гущы1эжъым имэхьанэ къыщызэ1уахы адыгэ 1оры1уатэхэми. Пшысэхэр пштэмэ, сыдигъок1и ш1у зыш1эрэм ш1ум къыфегъэзэжьы, ш1ур ем тек1о.

Мы произведениехэм тяджэ хъумэ, тэ ш1уш1эным тыфагъасэ, ц1ыфыгъэ, адыгагъэ, гук1эгъу тхэлъэу тыхъуным, ныхьыжъмэ лъытэныгъэ афэтш1ыным, к1оч1аджэм, амалынчъэм 1эпы1эгъу тыфэхъуным тыфагъасэ, тыфап1у.

Гущы1эжъых т1оми, ахэр жъы хъухэрэп. Сыдигъуи ахэр тигъогогъух, ахэмэ тарыгъуазэзэ тэзек1о.

Предварительный просмотр:

Бзэ зимы1эжьыр тэмэнчъэ бзыу,

Лъэпкъым пыдзыгъэм сыдыр ишыу!

Адыгэ шыур хъишъэм щылъаг,

Адыгэ пшъашъэр тхыдэм щыдах,

Адыгэ шъуашэм зэу тырэпаг,

Адыгэ хабзэм хьакъ имы1ах!

Адыгэ шыур, шыр зыфэдагъэм адыгэ литературэм ч1ып1эшхо щеубыты. Ар К1эрэщэ Тембот ипроизведениемэ игъэк1отыгъэу къаще1уатэ. Адыгэ шым, шыум язытет, зыфэдагъэу къытхыгъэр тхылъ шъхьаф пш1ыми хъущт. Ащ итхылъхэм ц1ыфымрэ шымрэ зэгъусэхэу, зым зыр ригъэкъужьэу щыгъэпсыгъэх: Хьатх Мыхьамэтрэ ишрэ, Анцокъорэ ишэу “Нальмэсрэ”, Гулэзрэ “Нальмэсрэ”, Батымрэ ишэу “Самумрэ”, нэмык1хэри. Ащк1э тхак1ом нэк1убгъуабэ адыгэ шы лъэпкъымэ яхьыл1агъэу к1итхырэр ц1ыфым икъэгъэлъэгъонрэ, лъэпкъ шэным икъызэ1ухынрэ апай. Лъэпкъым ил1ыхъужъхэм зэрахьэрэ л1ыгъэхэр зэк1э къык1адэхъурэр яшыхэр дэгъухэшъ ары. Л1ыхъужъымрэ л1ыхъужъым ишрэ зэгопчын умылъэк1ынэу зэгъусэх. Ахэр зэк1э лъэшэу игъэк1отыгъэу чIыпIабэ ригъэубытызэ адыгэшмэ ягугъу къеш1ы: шы лъэпкъ зэмыл1эужыгъуабэу адыгэмэ я1агъэхэр, ахэр къызэрэхахыщтыгъэхэр, зэрахъущтыгъэхэр, зэрагъэфедэщтыгъэхэр. Шым игъэпсык1эк1и, шыум итеплъэк1и зэтепфынхэ, зыгъэгумэк1ырэ 1офыгъор къэпш1эн плъэк1ынэу адыгэ шыри, адыгэ шыури ренэу гъэпсыгъэщтыгъэ. Гущы1эм пае К1эрэщэ Тембот иповестэу «Шапсыгъэ пшъашъ» зыфи1орэм щыщ сатырхэм мырэущтэу къа1уатэ: «Шыур, узэреплъынымк1э, зек1ол1 шыоу, бэ зынэгу к1эк1ыгъэу, бэ зытехъык1ыгъэ ц1ыфэу зэрэщытыр нэфагъэ: бгырыпхып1эхэм, ицые бгъэ1уэм ык1и лъэгонджэ-куашъохэм атедэгъэ шъохъстаныр хьазырэу хъок1ыгъагъэ; ицые гъуапэхэри, зек1ол1 хабзэу, 1энтэгъупэм нэсэу к1акохэу, пыутыгъэхэу щытыгьэх. Курдж 1алъмэкъышхоу ушъэгъэ хьазырэу еуч1эпхыгъэми а шыум гъогу чыжьэ къызэрик1угъэр къыгъэлъагъощтыгъэ. ».

Джыри зы ч1ып1э. Анцокъо ишэу Нальмэсрэ Гулэзрэ пыимэ къазэрэ1эк1экIыжьхэрэр. Арии игъэк1отыгъэу повестым хэуцо, адыгэ литературэм ык1и культурэм изы 1эхьэ дахэу хэхьэ: “Щтагъоу, гук1одыгъоу Гулэз ыгу илъыгъэм, къэп1он умылъэк1ын, гуш1огъошхок1э зыкъызэблихъугъ. Нибжьи фэдэ зэхимыш1агъэу шъхьафитныгъэм и1эш1у гуш1огъошхом ыгу зэлъипхъотагъ. Тамэхэр къыгок1агъэм фэдэу щыхъущтыгъэ ык1и, зыхьырэр Нальмэс арымырэу, ежь бзыу тэмэшхо хъугъэу быбырэм фэдэу къыщыхъущтыгъэ…». Джаущтэу игъэк1отыгъэу, хэш1ык1эу и1эр къыхэщэу шымэ яхьыл1агъэу бэ къыхафэрэр

Гъомлэпхъэ ш1агъо ымыгъотэу гъогууанэ тетэу чэщипш1э-мэфипш1э к1уагъэми, къэмыужъэжъэу, нахь чаны, нахь ябгэ хъоу, шхо1ум нахь еоу хъуным фэдэ лъэпшъэрыхьагъэ зыхэлъ шыхэр агъэпсыщтыгъэх адыгэмэ. Чъэнэу зыхъухэрэми, адыгэ шы лъэпкъыр фэмыгъэпшъынэу лъэпшъэрыхь.

Адыгэ шыур шэн-хабзэхэм афэ1орыш1эу щытыгъ. Адыгэ шыур бзылъфыгъэ 1ук1агъэмэ, шыур шым исэмэгубгъук1э къепсыхынышъ, 1э сэмэгумк1э шхомлак1эр ы1ыгъэу бзылъфыгъэр ежь иджабгъу лъэныкъок1э щытынэу еш1ы. Шыоу къэбар гухэк1 пае мэкъэгъэ1у агъэк1уагъэр зыдак1орэм зынэсык1э, джабгъу лъэныкъомк1э шым къепсыхышъ, джабгъу 1эмк1э шхомлак1эр ы1ыгъэу макъэ зэригъэ1ущтым к1элъырэхьэ.

Щысэу къэпхьын плъэк1ыщтыр бэ. Мыхэр ык1и нэмык1 шыу хабзэхэу титхак1охэм игъэк1отыгъэу къа1уатэрэри мак1эп. Ау сэ сиш1ошък1э, джырэ дунай шэн дэйхэр зезыхьэхэу щы1эхэри мак1эп. «Гъэсагъэ ухъуныр 1офэп, ц1ыфы ухъуныр ары нахь» е1о адыгэ гущы1эжъым. Ащ рыгъуазэхэзэ, мы произведениехэр ящысэтехып1эу, тилъэпкъ псэунэу лъэшэу сыфай.

Источник

Сочинение по адыгейскому языку «Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ».

Сочинение на адыгейском языке «Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ». Сочинение написано ко Дню Республики. Участвовало в городском конкурсе сочинений. Удостоино Диплома II степени.

Просмотр содержимого документа
«Сочинение по адыгейскому языку «Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ».»

Муниципальнэ мылъку гъэсэныгъэм иучреждениеу «Гурыт еждап1эу №18»

Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ.

Анцокъо Астимир Аскэр ыкъо я 7-рэ класс ис «Гурыт еджап1эу 18»

Мыгу Бэлэ Руслъан ыпхъу, «Гурыт еджап1эу №18» адыгабзэмк1э ик1элэегъадж.

Адыгэ Республикэр Урысыем щыщ.

Л1ыхэсэ Мухьдинэ иорэдэу «Адыгэ ч1ыгу» зыфи1орэм ти Адыгэ Республикэ идэхагъэ къыще1о.

Хэтрэ ц1ыфи къызщыхъугъэ лъэныкъо ыпсэ хэт1агъэу и1. Ар дышъэм нахь лъап1, ижь къабзэ уезэщрэп, ищытхъу ябгъа1о пш1оигъу, ихахъо удэгу1э. Ч1ыгум пэпш1ын щы1эп. Ч1ыгур — Ны. Ащ игъомылэ куц1 тегъэш1ы, къытхилъхьэрэ гушхуагъэм зытегъэ1эты. И1 нэбгырэ пэпчъ ч1ып1э рэхьатэу, псэм хэпчын умылъэк1ынэу щыщ хъугъэу ч1ыгу залэ — игумэк1и, игуш1уагъуи, игупшыси, инасыпи епхыгъэу, ылъэгупашъо нэсымэ 1эзэгъупс фэхъоу.

Тихэку ц1ык1у къэралыкъошхоу Урысыем хахьэ. Урысыер къэралыгъошхоу, хэку дахэу, баеу щыт.. Тарихъэу и1эмрэ, хъишъэу пылъымрэ зэрэдунаеу аш1огъэш1эгъонэу зэрагъаш1э. Ар бгъэш1эгъонэу щытэп, сыда п1омэ, уахътэ теш1эрэм пэпчъ тич1ыгу къыщыублагъэу тиц1ыфхэм анэсыжьэу нахь гъэш1эгъон горэ, нахь дахэ горэ ахэолъагъо.

Урысыем хэку ц1ык1у бэу зэтефыгъ, ахэмэ мэханэшхо я1, яш1уагъэ зэфэшьхьафи къэралыгъом къырагъэк1ы. Тэ ти Адыгэ Республики, ич1опс дахи, ич1ыгу баи иш1уагъэ къырегъэк1ы.

Ащ идэхагъэ орэдэу сыгу къе1ук1ы, огум ебыбэ, иджэрпэджэжь макъи къыслъэ1эсыжьы. Сыд фэдэрэ уахъти ар дахэ: бжыхьэми, к1ымафэми,гъэмафэми, гъатхэми. Чъыгхэр къэгъагъэмэ зызэлъаштэк1э, мэ1эш1оу къапихырэм гур къыдещае. Бзыу ц1ык1у макъэхэр зэпэджэжьхэу тыдэк1и къыщэ1ух. Сихэгъэгу к1асэ ц1ыф лъэпкъ зэфэшъхьафыбэ щэпсэу: адыги, урыси, ермэли, къумыкъуи, къэндзали, нэмык1хэри. Непэ тэ тищык1эгъэжьыр тищы1ак1э диштэу тинасып зиушхуныр, тиц1ыфышъхьэ бэгъоныр, тиуашъо шхъонт1эныр ык1и къэбзэныр. Тыгъэшхоу ташъхьагъы итыр къытэдэхаш1эу къытфепсыныр, т1э зэ¬к1эдзагъэу неущырэ мэфэ дахэр непэ зэдэдгъэпсыныр ары.

Урысыем ис лэпкъ зэфэшъхьафхэм я культурэхэри зэфэшъхьафых, я хабзэхэри дахэх, я шъуашэхэри гъэш1эгъоных. Тэ ти хэку ц1ык1у ахэмэ зэк1эми анахь баеу сэлъытэ.

Хэбзэ гъэш1эгъонхэри тилъэпкъ зэрехьэ. Нахьыжъым шъхьэк1афэ фаш1ы. Бзылъфыгъэм уасэу фаш1ырэр зэрэдунаеу ящысэ техып1. Силъэпкъ орэдхэр ижъык1э къыщыублагъэу ик1ас, щы1эныгъэм къыхэфэрэ лъэныкъо зэфэшъхьафхэм ахэр афэгъэхьыгъэх. Л1ыхъужъ орэди, ш1улъэгъу орэди, гухэк1 орэди, сэмэркъэу орэди ахэм къябэк1ых. Ау тикъэшъо орэдхэр зэхэзыхыхэрэм зыч1ып1э щысышъоу къахэк1ырэр мак1э. Тикъашъохэр зэфэшъхьафых: къэшъо псынк1эхэри, къэшъо шъабэхэри бэ мэхъух. Ти къашъохэр зыплъэгъук1э тилъэпкъ идэхагъи, ибаиныгъи, тишэн-хабзи, тилъэпкъ къырык1уагъэри ахэолъагъох.

Тишъуашэхэм зафэбгъазэмэ идэхагъэ ебгъэпшэнэу зи дунаем тетэп. Тыжьынрэ, дышъэрэ къябэк1эу, пчанэр ищыгъэу зыплъэгъурэм ахэр зыфадыгъэ лъэпкъым ишъауи ипшъашъи ядэхагъэ унэгу къык1эуцо. Тишъуашэхэмрэ ти1ашэхэмрэ нэпэеплъэу сурэтыш1ыбэмэ агъэфедэ. Зэрэдунаеу зэлъаш1эрэ «Черкесскэри» тилъэпкъ ыц1э тек1ыгъэу щыт.

Тилъэпкъ итэкъухьагъэ хъугъэ нахь мыш1эми, шэни хабзи ахэзыгъэп. Сыд фэдэрэ хэгъэгу пштагъэми тилъэпкъэгъоу ащыпсэухэрэр ахэош1ык1ы. Ахэм шэн гъэ1ылъыгъэ я1эу, зык1ыныгъэ ахэлъэу, ашъхьэ уасэ фаш1ыжьэу мэпсэух

Сыадыг зы1орэр адыга зэк1э?

Адыгэм къушъхъэхэр ыгу илъ,

Адыгэм дахэу щы1эр пыль.

Сэ зэрэслъытэмк1э адыгагъэ, адыгэ-хабзэ, адыгэ-нэмыс зып1орэм, ащ зэк1э къыхеубытэ: узэрэпсэущтыри, узэрэзек1ощтыри, зызэрэпш1ыщтыри. А шапхъэхэр умыукъохэу, удэмыхэу ызыпсэушъук1э о у Адыг!

Адыгэ Республикэр ц1ык1уми идэхагъэ, иш1агэхэм и иц1ыфхэм Урысыер егъэбаи.

Источник

Нымэ ямафэ фэгъэхьыгъ

НЫМЭ ЯМАФЭ ФЭГЪЭХЬЫГЪ.

Апэ дэдэу зэкIэми шIуфэс сэлам шъосэхы. Непэ мафэхэм анахь мэфэшху, анахь мэфэ шIагъу, тыгукIэ зэхатшIэу тигушIуагъу. Щылэ мазэм ирэ илъэсым Указ къыдигъэкIыгъ: «ШэкIогъум (ноябрэм) иаужрэ тхьаумэфэ мафэр Ныхэм ямафэу щытынэу.

ЦIыф лъэпкъыр чIым къызтехъуагъэм щыублагъэу бзылъфыгъэм шъхьэкIафэ фашIэу щыIэныгъэр лъэкIуатэ. Ар къызхэкIырэр шIэгъуаеп. Бзылъфыгъэр бзылъфыгъэ къодыеп. АпэрэмкIэ ар Ны, етIанэ шъхьэгъус, шыпхъу, лъэпкъыр лъызгъэкIуатэрэр, унагъом идахэ лъагэу зыIэтырэр-Ныр ары.

Ным идэхагъи, илъэпIагъи, дунаим ащ фэдэ пеIэни, ебгъэпшэни зэрэтемытыр, тэ тинанэхэм зэхытагъашIэ. ЗэкIэ пIоми хъунэу тиусакIохэми, титхакIохэми тщымгъэгъупшэу Ным илъэшыгъэ къытфыраIотыкIы. Ныр сыд фэдэ лъэхъан къини лъэпкъыр къыухъумагъ, илъфыгъэхэм лъэшыгъэ ахэлъэу лъэпкъым фипIугъ.

Непэ тимэфэкIкIэ гуфэбэныгъэ ин хэлъэу ти Нэнэ гупсэхэм тапэгъокIы. Ным узэрэхъущтыр зэкIэ къыуеIо. ЦIыфмэ дахэу уахигъэхьанэу, уахэтынэу гъэсэпэтхыдэ ренэу къыпфешIы.

Поэмэу «Тянэхэр» (Жэнэ Къ.)зыфиIорэм щыщ пычыгъокIэ зэIукIэгъур къызэIутэхы.

ГукIэ тызыщыщэу тинэнэ гупсэх

Тыгъэпсым фэдэу тэ шъукъыттепсэх

ЩыIэп дэхагъэу шъо шъуфамыIуапхъэ

ЩыIэп зи шIуагъэу шъо шъуфамышIыпхъэ

Быны унагъом псэ пышъогъакIэ,

Лъапсэ ежъугъэдзэу шъогъэкIэракIэ,

Шъо цIыфы лъэпкъыр лъышъогъэкIуатэшъ,

Зэрэдунаеу щытхъур шъуфеIуатэ

Тянэу тикIасэх, тышъошIышъ разэ,

Шъощ пае пщынэр тэгъэбзэрабзэ,

Зэфэдэу чIыгур зэлъибыбыхьэу

Псалъэм ыкупкIи шъуфызэхэтэлъхьэ

Нэфынэ минэу унэм шъукъехьэ,

Бэрчэт гушIуагъор хъоеу къишъолъхьэ,

Шъунэ ымылъэгъурэр шъугу елъэгъу,

Зэпыу имыIэу шъугу къытэгъу.

Iэхьылы пчъагъэм тфыхэшъогъахъо

ЗыдэтшIэжьыпэу шъо тышъотхъылIэ

ШъуIэхэмэ дышъэр къатфыпэшъэшъы,

Зыгу къытфэмышIум макъэ ешъошъы,

Насып лъэмыджыр пытэу тфэшъошIы,

Шъоры тятэхэр къытэзытыгъэр,

Нахьы цIыфышIоу ахэр зышIыгъэр.

Гук1эгъуныгъэ шъоры ишапхъэр.

Хъоеу тфэшъопхъы ащ ичылапхъэ

Псэун лэжьэным тыгу фэшъогъазэ,

НахьышIу тлъэгъуным тыфэшъогъасэ,

Дунаим тетэп ар зымыуасэ

Хэта гурэ псэрэкIэ даIорэр?

Дахэ нэмыкI къытэзымыIорэр?

Чэщи мафи къыттеубгъуагъэу

Тидэнэ кушъэ тфэзыгъэфабэрэр

Ежь зыдишIэжьырэп ным идэхагъэ,

Уасэ фишIыжьырэп ежь ишIушIагъэ

Гулъытэ зиIэм ар зэхешIыкIы,

Ным иорэди дышъэу редыкIы.

Тинэнэжъмэ тэ тагъашIо,
IэшIу-IушIухэр тэ тфагъашIо

Пшысэ цIыкIухэр тэ къытфаIо,

ТшIэщтыр зэкIэ тэ къытаIо

Синэнэжъи джащ афэдэу

Iушъашъэзэ джанэ сфеды,

СинэшхъуантI, мэу къэтIыс,-

Сэ къысеIошъ сегъэт1ыс

Джэнэ цIыкIур къысегъапшэ,

Джыбэ иIэшъ сэгушIуапэ

Лъэпэд фабэр ащ къысфехъы,

Зыщысэлъэшъ ащ сегъатхъэ

Сэщ пай ренэу ар мэгуIэ:

-Ощ нахьыжъым унахьыкI,

Ыгу нахьыкIэм хэмыгъэкI.

Уемызэщэу дэгъоу уеджэ.

ГушIор ынэгу кIэмыкIэу

Ныр сыдигъуи къыспэгъокIы,

Сэ сынапэ шъэбэ-шъабэу

Iэ фабэкIэ къыстеIабэ

Дахэшъ сянэ имуради

ИIэ пстэуми сахегъадэ

-Сыд уфая?-сэ къысеIо,

Къыстет ренэу ным ынаIэ

Ныр зыслъэгъукIэ икIэрыкIэу

Сабыигъор сыгу къэкIыжьы,

Мы дунаир сфэмыхъужьэу

Сянэ дэжьы сыкъекIыжьы,

Ным нахь IэшIу сэ зи сымышIэ

Ар слъэгъуфэ сшIуабэ маш1э.

Ныхэр мэгумэкIых жьыщэу тыкъэтэджыми,

Джэныкъом имашIо тыпаIэу тыщысмэ.

Ныхэр мэгумэкIых псынэм тшъхьэ итщаемэ,

Щэ дэмылъми шхончымигъэтырэ къатщэмэ

Гъогу тытехьагъэми ахэр мырэхьат

Джэгум тат1упщыгъэми ахэр мырэхьат

Ялъэгуцы тесхэу гъашIэм тэ къытажэх.

Ащ тызафэкIожьырэм тыгъэу къэнэгушIох

ЧIыгум ехыжьыгъэхэми ныхэр мэгумэкIых

Къэдгъэзэжьы къэсми ахэр къытпэгъокIых.

Сыд фэдэ уахъти ышъхьэкIэ

Хьазырыпс машIом пэхьанэу

Псы чъыIи хи зэпичынэу

ЩыIэп зи ныр зэблихъунэу,

ЫчIыпIи ащ иуцонэу

Арыщтын пхъухэр гумэкIмэ,

Агухэр узэу къыхэкIмэ,

Мафэ къэс тагъэпкIын щэкIэ,

Тфагъэчъын ащ тэмэ лые.

Тихьапщэ макъи, тыгу тео макъи

Зэхэшъумыхэу такъикъы закъуи

ЗэрэблэмыкIрэр тэшIэ, тинанэх

ТапэкIэ тыкIоным шъо шъукIэхъопсэу,

Нэфылъы жъуагъоу шъо шъукъытфепсы,

ТиIофы къикIмэ, гушIогъо нэпсыр

Шъуфэмыубытыжьэу шъунэгу къыкIэпсы

ИщыкIагъэ хъумэ шъукъызэкIэмыкIоу

Шъуинэплъэгъу стыры осыр егъткIу,

МэшIуачэ хэлъышъ мылыр егъэткIу,

Хыр зэрэпсаоу къызэлъегъажъо

Ным иорэд кушъэм къыщежьэ,

П1апэ ыIыгъэу чIыгум тырещэ

ГущыIэ фабэкIэ тыгу къыкIаIэ

Ным иорэд гум иIэзэгъу,

МыкIодыжьыщтыр ным ишIулъэгъу

Насып зиIэм янэ елъытэ

Ным къыуиIощтыр хэт къыуиIон,

Ащ къыпфишIэщтыр хэт къыпфишIэн!

Ным ихьэлэлыгъэ хэрэмызыжь.

ИшIулъэгъу гъатхэу къерэгъэзэжь.

«Ны»! къыуаIоным нахь насыпыгъэ

ЩымыIэу ар гъэунэфыгъэ:

Нурэ мыухыжьым ныр икъэкIуапIэу

Хъугъэ насыпым ар икъежьапIэу …

Iэшъхьэмэфэ Даутэу шIэныгъэлъэжь ини,

Шэуджэн Мосэу зыпсэ тфэзытыгъи,

Жэнэ Къырымызэу поэт шIагъуи

Андырхъой Хъусенэу лIыгъэм илIыхъужъи

ЦIыфылъэпкъым пае нымэ апIугъэх,

ЯтIонэрэ тыгъэу тянэхэр хъугъэх.

Сыдэу бзылъфыгъэр, адэ бзылъфыгъэр,

СэркIэ жъалымэу удах, упаг,

ПаIор зыщыгъэу щыIэ хъулъфыгъэр

Къызщыбгъэгугъэу утыгъэ лъаг

Гугъэр уадэжьэу сыкъыбдежьагъэу

Уинэфынагъэ лъэгъо шъхьафыб,

Непэ сызхэтыр гухэлъ шъэфыб,

Уфэбэ- шъабэу, утхьэркъо пшъэфми,

Бзылъфыгъэр, сэркIэ, сэркIэ умыс

СэркIи мысагъэр пшIосыушъэфми,

Сыхыеу оркIэ, оркIэ щымыт.

Арэущтэу щытми, оры бзылъфыгъэр,

ГъашIэм ылъапсэр шIугъэм ышъхьапэр,-

ПаIор зыщыгъэу щыIэ хъулъфыгъэр

Къытфэзылъфыгъэу чIылъэм ынапэр!

Гъунэнчъэу адыгэ бзылъфыгъэм, Ным титхакIохэм афаIуагъэр яфэшъошэ шъыпкъэу, япэсыгъэшъыпкъэу зэрэщытыр зэхэтэшIэ.

ШЪХЬАЩЭ СЭ, БЗЫЛЪФЫГЪЭР, КЪЫПФЭСЭШIЫ

ШIу услъэгъоу, сыбгъэгушхоу, узгъэшIагъоу,

Шъхьащэ сэ, бзылъфыгъэр, къыпфэсэшIы

Усишыпхъоу, усишъузэу, шIу сфэпшIагъэу

Сэ сигъашIэ о щыбгъаIэу къыбдэсэшIэ.

Унэфылъэу, улъэпкъ гъашIоу чIылъэ шъхьагъым

Тыгъэ фабэу ушъхьащытэу укъсфепсы,

ПсынэкIэчъэу учъэгъуабзэу уишIушIагъэ

Мэфэ жъоркъым игопэгъум укъысфэсы

СанэIу уитми, уIукIотми, усымлъэгъуми,

Хъулъфыгъэгур гугъэ шъэфым хэогъэты.

УишIэ хэлъэу е хэмылъэу сыкъыплъэхъуми,

Сызыфаер озыр арышъ, къэсэгъоты

УцIыф шъабэу уцIыф гуахьэу, уцIыф дахэу

…………. Псыгъуи синэфшъагъо хэдыкIыгъ,

Дунай нэфыр зэлъыплъэгъоу, лъэпэ-лъагэу

Ч1ы етIагъом чъыг лъэпсабэу ущыкIыгъ.

Ащ нэмыкIэу ныцIэр уиIэу сыкъэплъфыгъэшъ,

Дунай дахэу, Дунай нэфри къысэптыгъ.

Уиорэди кушъэ натIэм щынэфыгъэшъ,

Сэ сигъашIэ уишIушIагъэ щысIэтыгъ.

-Уишъэогъухэри дэу къыпфыщытха?

-СиIофхэми, тян, уязэгъынэу хъущтых,

Сишъэогъухэри дэгъоу къысфыщытых

-Ари хъяр, сикIал, ари насыпыгъ,

СыгумэкIыжьырэп, джы учъэпхъыгъ.

-Ары шъхьакIэ, тян, сиIэх джэгъогъухэр,

Силажьи сшIэрэп, къысадзы лъэбгъухэр…

-Ащыгъум, сикIал, л1Iы ухъугъап,

Джэгъогъу зимыIэм сыд илIы шапхъ!

СыцIыф инми, сыцIыф цIыкIуми,

Зянэ зиIэр сихъопсагъу

Ом селъагъэу лъагэм секIуми,

Сыгъощагъэп, ныр, мэзагъу!

Тыжьын лъагъор зэстэкъокIэу

Тыгъэр непэ къысфыкъокIми,

Сычэщ шIункIэу къызэтхъоI1эу

Ем цэр сфалъэу сызэгъокIми,

Зэ зыгорэм фэдэу сянэ

Джыри джыри сищыкIагъ.

Ары шъхьакIэ, ч1ы гъогууанэр

Нынчъэ сфэхъоу къысщыкIагъ

Ным иIэшIуи, ным ишIушIи

Таущтэу скъомэ язгъэшIэн?

Азы закъор зыпэсшIыни,

Ным иIуплъэ имэфабэ

ЛIакъор зэкIэ ащ ифабэ

Гъэш1эн к1ыхьэм щэрэмыкI.

СшIэрэп сэIо зэзгъэпшэн

Тыгъэ бзый фабэхэр

Сыд дэхагъэм фэзгъэдэн?

Тыгъэ бзыеу къэжъыугъэр

Мафэ къэсми сыгу лъэIэса?

Сянэ ы1э иIэшIугъэ

Ар фэсIоным нахь гонэс сэ!

Iэгу пхъэшэ фабэхэм

Мафэ къэсми къылъэIэса?

Сянэ ыIэ иIэшIугъэ

ГъэшIэ реным сигонэс сэ

ГъашIэу сиIэр сфагъэдах,

Ны гукIэгъу фабэм сэ

Мафэ къэси сегъэлъаг

Мафэ къэсми къыслъэIэса?

Ны гукIэгъум сыд пэсшIына

СшIэрэп щыIэу нахь гонэс сэ!

Марджы хъун, ныхэр шъулъытэх,

Ахэр типкъэухэу дунай къежьапIэх

Дышъэ саугъэти ахэм атефэ.

Тэ тыщэIэфэ ттелъыщт ячIыфэ

Егъаш1эм жъы мыхъущт гущыIэу

Анахь лъапIэу цIыф лъэпкъым иIэр

Налмэс налкъутэу мэшIэты.

ЖъыхэмкIи кIэхэмкIи гуIэты

А гущыIэр нэбгырэ пэпчъы

Чъые пэтми ыгукIэ къепчъы,

«Ны» гущыIэм бэу тегъэщыIэ

ЧIылъэ джэнэтхэри рагъаIэ

«Ны» гущыIэу мыплъыкъожьыщтыр,

Дышъэм фэдэу мыулъыижьыщтыр.

Ным ишIушIагъи, ащ илъэпIагъи

СшIэмэ сшIоигъоу бэкIае шIагъэу

Семызэщыжьэу джэуап сылъэхъу

Джэуап пчъагъэ сщымыгъупшэжьынэу

Сянэ ыIэ нахьы шъабэ

КъахэкIынэп, щыIэшъ Iабэ

Сычъыемэ сшъхьэ кIэдзагъэр

Ощхы быбкIэ сызгъэпскIыгъэр

Псы IэбжыбкIэ сызытхьакIырэр

Дахэу, къабзэу сыдэзгъэкIырэр

Къысэнэсмэ сэ сшIошъабэр

СшIэрэп пстэуми анахь фабэр

Хэгъэгушхом ар ижъуагъоу

Хэт ишIулъэгъуа анахь лъэшыщтыр?

ШIулъэгъумкIэ зыпшъэ умыкIожьыщтыр?-

НыкIэ шъузаджэу шъушъхьагъырытыр

Сыд ыосэщта ным идэхаIо?

Дунэе дышъэр тIомэ мэкIаIуа?

Ащ илъэпIагъэ сыдым пеIэщта?

Дунэе мылъкур тIомэ икъущта?

ЫшIэу зи щыIэп нымэ ауасэ

Къафэлъытагъэп ар джырэ нэсы

Ным ифыгукIэ хэлъ IэшIугъакIэ,

Сабыим хелъхьэ ищыугъакIэ,

Ащ ыгу пыкIырэм фэдиз пэкIэжьы.

Насып гушIуагъуи къыфыхэкIыжьы.

«Ным ыкокI кIалэм икушъ»

«Ным къыуитырэр IэшIу»

«Ным къыуитырэр гонэс»

«Ным лъэгукIэтын зыфэшI»

«Ным нахь лъапIэ щыIэп»

«НыгукIэ къысаIу, ныIэкIэ къысэт»

«Ным ибынхэр изэфэд»

«Ным илъфыгъэ псэм пишIырэп»

«Уянэ къыуитырэр макIэми бэ фэдэу Iых»

«Ным ишIулъэгъуныгъэ мыжъо гъэчъыгъэм нахьи нахь пыт».

Источник

Видео